Bij het wegwerken van achterstallige asielaanvragen bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) stond snelheid voorop, niet zorgvuldigheid. Daardoor zijn er mogelijk asielaanvragen onterecht ingewilligd of afgewezen. Dat concludeert de Inspectie Justitie en Veiligheid, die onderzoek deed naar het werk van de zogenoemde Taskforce IND.
Of er daadwerkelijk “onjuiste beslissingen zijn genomen kan door de Inspectie niet worden vastgesteld”. Dat is volgens de Inspectie aan een rechter om te bepalen.
Bij de IND waren er begin 2020 ruim 15.000 asielaanvragen die niet binnen de wettelijke termijn waren behandeld. Dit leidde tot tientallen miljoenen aan dwangsommen die de staat moest betalen. Om de achterstand weg te werken werden nieuwe mensen aangenomen.
Het gebrek aan ervaring bij deze mensen brak de taskforce op, zo beschrijft de Inspectie in haar brief aan demissionair staatssecretaris Ankie Broekers-Knol. De ongeveer 250 uitzendkrachten die voor de klus waren aangetrokken hebben zelf aangegeven dat ze zich “niet voldoende opgeleid en toegerust voelden” voor het werk. Ervaren medewerkers van de IND uitten deze zorg ook richting de Inspectie.
Van tevoren was afgesproken dat alleen ervaren IND-medewerkers een definitieve beslissing over een asielaanvraag mochten nemen. Maar tijdelijke medewerkers met weinig ervaring namen in de praktijk ook deze beslissingen.
Het doel was om de achterstand in 2020 weg te werken. Dat werd niet gehaald. In het voorjaar van 2021 werd daarom besloten zo min mogelijk aanvullende verhoren en onderzoeken te houden in asielzaken. Daardoor werd vaker dan gebruikelijk een aanvraag goedgekeurd op basis van “het voordeel van de twijfel”, aldus de Inspectie.
De Tweede Kamer werd niet “steeds op open wijze geïnformeerd” over problemen in de operatie. “In de rapportages aan de Kamer zijn de knelpunten die zich in de praktijk voordeden om de kwaliteit voldoende te waarborgen, naar het oordeel van de Inspectie niet met gepaste openheid benoemd.”
De Inspectie haalt zelfs een conclusie aan van de commissie die het schandaal met de kinderopvangtoeslag onderzocht. “Verbetering van de informatievoorziening is essentieel voor het functioneren van het parlement, van de media en van de rechtsbescherming.”
Volgens de Inspectie is de Taskforce bovendien “een noodgreep” en zijn er juist “structurele maatregelen” nodig om de problemen in de asielketen op te lossen.