De gemeenten Venray en Rotterdam wisten ten tijde van de aanwijzing niet dat het kabinet geen juridische grondslag had om gemeenten op te dragen asielzoekers op te vangen. “Wij zijn er eigenlijk steeds van uitgegaan dat de aanwijzing juridisch klopte”, zegt een woordvoerster van de gemeente Venray. “Nu dat anders blijkt te zijn gaat het college van burgemeester en wethouders dinsdag hierover vergaderen.”
Ahmed Aboutaleb, voorzitter van de veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond, noemt de bekentenis verbazingwekkend. “Ik las al dat juristen de juridische basis van de aanwijzing betwisten. Het blijkt dus waar te zijn. In het telefoongesprek met mij wekte de staatssecretaris de indruk dat ze een aanwijzing geeft in juridische zin en niet in bestuurlijke zin”, aldus Aboutaleb, die de gang van zaken slecht noemt voor de bestuurlijke verhoudingen. “Ik heb houvast aan het feit dat we iets goeds aan het doen zijn: het opvangen van mensen in nood. Maar voor de toekomstige verhoudingen tussen Rijk en gemeenten/regio’s is dit zeer schadelijk.”
Op 14 december gaf Broekers-Knol een zogenoemde aanwijzing uit. De gemeenten Venray, Gorinchem, Enschede en regio Rotterdam zouden verplicht asielzoekers moeten opvangen, voor de gemeente Alkmaar zou dit in de toekomst kunnen gaan gelden. Maar de inmiddels opgevolgde staatssecretaris schrijft in antwoord op Kamervragen van het onafhankelijke Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt dat hiervoor dus geen juridische grondslag was.
“Het betreft geen aanwijzing in juridische zin en de brieven hebben dan ook geen publiekrechtelijk rechtsgevolg”, schreef Broekers-Knol op de ochtend voordat haar functie als staatssecretaris werd overgedragen aan het nieuwe kabinet-Rutte IV. Ze had daar naar eigen zeggen voor gekozen vanwege “een acute noodsituatie in de opvanglocaties”. Haar opvolger VVD’er Eric van der Burg wilde nog niet reageren op de brief. Wel zei hij met de gemeenten in gesprek te willen.