Het onderzoek van een coldcaseteam naar de verrader van Anne Frank is gebaseerd op foutief brongebruik, vooronderstellingen die voor waar zijn aangenomen en tunnelvisie. Dat schrijft een groep historici in een analyse waarin ze de theorie dat de Joodse notaris Arnold van den Bergh de familie Frank hoogstwaarschijnlijk heeft verraden tijdens de Tweede Wereldoorlog van de hand wijzen. Ze noemen het onderzoek “amateuristisch”.
De analyse volgt nadat er veel ophef ontstond over het boek Het verraad van Anne Frank van de Canadese schrijfster Rosemary Sullivan. Hierin stelt een coldcaseteam dat de Amsterdamse notaris zijn eigen gezin wilde beschermen door onderduikadressen te delen met de Duitse bezetter.
Het team heeft volgens de historici van het verraad van het Achterhuis “een spannende coldcasezaak gemaakt”. Ze laken de omgang met historische bronnen, evenals het gebrek aan kennis over de periode 1930-1950. Ook zijn de argumenten van het coldcaseteam volgens de analyse gebaseerd op vooronderstellingen “die aanvankelijk als hypothese en met enige nuance worden gelanceerd, maar vervolgens voor waar worden aangenomen”. De historici menen dat sprake was van tunnelvisie: Van den Bergh is schuldig, tenzij het tegendeel blijkt. “Alleen de elementen van bronnen zijn gebruikt die de eigen these konden onderbouwen, alles wat de andere kant op wijst, is weggelaten of niet gezien.”
De zes historici, onder wie Bart Wallet (Universiteit van Amsterdam) en Laurien Vastenhout (NIOD), die de analyse maakten, zijn ieder gespecialiseerd in een deel van de geschiedenis waar het onderzoek over gaat. De historici menen dat het debat over de Holocaust en de positie van Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog “met respect voor de historische context en met nuance” moet worden gevoerd. “Want alleen zo kunnen we recht doen aan het verleden en recht doen aan de mensen in het verleden. Inclusief notaris Arnold van den Bergh.”
Het coldcaseteam gaf eerder aan nog altijd “vierkant” achter zijn onderzoek te staan. Op de website is in twee lange verklaringen, waarvan de laatste maandag is gepubliceerd, ingegaan op de kritiek. Hoofdonderzoeker van het coldcaseteam Pieter van Twisk was op voorhand niet op de hoogte van de analyse. “Onze theorie is een theorie en niet meer dan dat”, zei hij. “Als er argumenten zijn die aantoonbaar onze theorie ondermijnen zullen we zonder meer onze mening bijstellen en deze theorie ook afwijzen. Vooralsnog is dat niet het geval.”
De analyse wordt dinsdagavond gepresenteerd tijdens een bijeenkomst in de aula van de UvA. Hier spreekt ook de kleindochter van Van den Bergh.