Dankzij de oorlog in Oekraïne is er nu volop aandacht voor de staat van onze defensie. Ook de vraag of de dienstplicht weer ingevoerd moet worden is ineens actueel, na jaren onbespreekbaar te zijn geweest. Daarom deze week voor de rubriek ‘Nieuws in de boekenkast’ een interview met journalist en historicus Casper van den Broek, auteur van ‘Het beste leger’.
In ‘Het beste leger’, over het Nederlandse dienstplichtleger in de jaren tachtig, beschrijft Van den Broek zijn eigen ervaringen als ‘verplicht soldaat’ en zijn inzichten over hoe dienstplicht door de eeuwen heen heeft gewerkt. Zijn conclusie: dienstplicht werkte goed in de vorige twee eeuwen, maar in onze moderne tijd is dat maar de vraag.
Waarom is ‘Het beste leger’ juist nu zo’n belangrijk boek om erbij te pakken?
Omdat er tegenwoordig te veel met het buikgevoel, en te weinig met het hoofd over dienstplicht wordt gesproken. “Dienstplicht is goed voor onze jongens en meisjes. Krijgen ze eindelijk wat discipline bijgebracht”, hoor je vaak roepen op Facebook en andere sociale media. Dat mag dan wel zo zijn, maar doel en middel worden daarbij door elkaar gehaald. Een leger is er om oorlog te voeren, niet om mensen op te voeden.
Ik heb veel geleerd tijdens mijn militaire dienst, dat was mooi meegenomen. Maar nogmaals: dat was niet het doel van mijn tijd bij de landmacht. En vergeet niet: hoe ga je om met jongeren die weigeren? Gooien we die opnieuw in de gevangenis? Een geldboete blijft onrechtvaardig. Rijken kunnen dan weer hun dienstplicht afkopen en arme mensen zijn de klos.
Wat hoop je dat de lezer begrijpt na het lezen van dit boek?
Ik wilde vooral wat doen met de beeldvorming over ons Nederlandse dienstplichtleger. Iedereen denkt daarbij aan het ‘langharige hippieleger’ van de jaren 70. En dat terwijl we tien jaar later, in de jaren 80, juist een uitstekend functionerende krijgsmacht hadden. We hadden toen hoger opgeleide en gemotiveerde dienstplichtigen, plus veel moderne wapens. Vandaar de titel van dit boek: ‘Het beste leger’. Die sterke motivatie in de jaren 80 kwam juist mede door de nieuwe, veel soepelere dienstweigerwet. Daardoor werden ‘onwillige honden waarmee het slecht hazen vangen was’ buiten de kazernepoorten gehouden.
Waarom was het voor jou persoonlijk belangrijk over de Nederlandse dienstplicht te schrijven?
Persoonlijk was het schrijven van dit boek belangrijk, omdat ik als journalist nu eenmaal behoor tot de sociale en culturele elite in dit land. In die jaren 80 probeerden kunstenaars, sociologen, universiteitsstudenten en andere leden van die elite de dienstplicht te ontlopen. Ik maak weleens de grap dat ik in die tijd de enige student van de opleiding voor journalisten was die na afloop van de studie wél zijn dienstplicht vervulde. Ik vond het belangrijk om te beschrijven hoe het militaire leven in die tijd was.
Wat lees je op dit moment?
Als militair historicus beleef ik op dit moment natuurlijk gouden tijden. Ik bestudeer uitgebreid YouTubefilmpjes over militaire strategie en tactiek. Daarbij laat ik beide strijdende partijen aan bod komen. Vandaar dat ik nu het boek ‘Agent Sonya’ van Ben MacIntyre lees. Het is het bloedstollende verhaal over de belangrijkste vrouwelijke spion uit de geschiedenis. Ze werkte voor de Sovjet-Unie.
Wat zijn je plannen voor de toekomst?
In de toekomst wil ik graag als journalist blijven werken. Ik ben op dit moment eindredacteur bij de regionale kranten van Mediahuis. Verder ben ik bezig met het schrijven van enkele boeken. Daar kan ik als historicus natuurlijk niet genoeg van krijgen.
‘Het beste leger’ is online verkrijgbaar via Uitgeverij Aspekt of via uw eigen boekhandel.