Op meerdere opvanglocaties voor vluchtelingen in Oekraïne wordt zondag het orthodoxe paasfeest gevierd. Onder meer in Lelystad, Gouda en Bovenkarspel zijn er paasdiensten. “Onze boodschap is dat we er voor de vluchtelingen willen zijn, dat we de oorlog veroordelen en hopen dat die zo snel mogelijk stopt. We zijn geloofsgenoten, ook in pijn en verdriet. We willen dat ze weten dat ze bij ons veilig zijn”, zegt Michael Bakker. Hij is priester van de orthodoxe parochie van de Heilige Nikolaas van Myra in Amsterdam. Die werkt mee aan de vieringen.
De parochie kwam onlangs in het nieuws toen de kerk brak met de moederkerk in Moskou. “We zijn erg teleurgesteld dat de leider, patriarch Kirill, niet heeft opgeroepen om de oorlog te beëindigen. Sterker nog, dat hij de oorlog volmondig ondersteunt. Voor ons is dat onacceptabel”, legt Bakker uit.
Ongeveer 70 procent van de Oekraïense bevolking is orthodox. Een groot deel van hen is aangesloten bij de Orthodoxe Kerk van Oekraïne. Die splitste zich in 2019 af van Moskou en valt tegenwoordig onder het zogeheten Oecumenisch patriarchaat van Constantinopel. Daar hoort de parochie van Bakker sinds kort ook bij.
Niet elke orthodoxe gemeenschap denkt hetzelfde over de oorlog in Oekraïne, erkent Bakker, die ook rector is van een orthodox theologisch instituut aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. “Servisch-orthodoxe gelovigen zijn over het algemeen meer pro-Russisch. Zij hebben zelf heel erg geleden onder NAVO-bombardementen in de jaren negentig. Dat is een open wond, ze hebben het gevoel dat ze toen onrechtvaardig behandeld zijn.”
Ook onder christenen in het Midden-Oosten heeft Rusland wat steun, bijvoorbeeld bij Syrisch-orthodoxen. Bakker: “Ze weten dat Rusland oorlogsmisdaden heeft gepleegd, maar als Moskou niet had ingegrepen, was daar nu geen christen meer over. De vijand van mijn vijand is mijn vriend, die gedachte. Daarom houden ze zich nu meer op de vlakte.” Ook voor Eritrees-Orthodoxe christenen en voor kopten voelt de oorlog in Oekraïne ver weg.
Pasen begint op de zondag na de eerste volle maan in de lente. Het orthodoxe Pasen valt soms samen met het protestante en katholieke Pasen, en is soms iets later, zoals dit jaar. Dat komt door het gebruik van andere kalenders. Orthodox Pasen duurt een week en de gehele paastijd duurt veertig dagen, tot aan Hemelvaart.