Het is 5 mei en dat betekent dat Nederland vandaag stilstaat bij en viert dat we in vrijheid kunnen leven. Maar het koesteren van onze vrijheid is mede door de oorlog tussen Oekraïne en Rusland actueler dan ooit.
Het hoog opgelopen conflict tussen de twee buurlanden kent aan beide kanten vele slachtoffers en miljoenen vluchtelingen. En heel verdrietig, er is nog geen zicht op een verbeterde situatie. In Nederland lijkt de oorlog na al die jaren ver achter ons te liggen, maar vandaag de dag lijkt het algemene recht op zelfbeschikking en vrijheid minder vanzelfsprekend dan voorheen.
Nederland is na de Duitse bezetting van 1940 nooit meer in een dergelijke situatie geraakt zoals die van Oekraïne nu. Daardoor hebben wij de kans gehad om sindsdien onophoudelijk onze bevrijding van 5 mei 1945 te kunnen vieren. Jaarlijks staan we op die datum stil bij een gemeengoed wat ooit helemaal niet zo vanzelfsprekend leek: vrijheid. Na de tweede wereldoorlog zijn we meer en meer gaan beseffen hoe belangrijk het is om in vrijheid te kunnen leven. Des te groter is het contrast met de situatie in het oosten van Oekraïne, waar mensen in een bedreigende situatie zijn beland. Een situatie waarin dagelijks mensen onnodig en onschuldig sterven.
Herdenken
Een dag voor vijf mei, op vier mei, staan we stil bij de Nederlandse slachtoffers die ooit bij oorlogshandelingen om het leven zijn gekomen. Naar verluidt gaat het om zo’n 250 duizend mensen die tussen 1940 en 1945 omgekomen zijn. Maar ook direct na de oorlogsjaren en in tijden van vredesmissies zijn er Nederlanders omgekomen. Bij hen wordt net zo goed stilgestaan. Want ook al lijkt de oorlog voor ons ver weg, de spanningen op het wereldtoneel zijn altijd aanwezig. Spanningen die nu geëxplodeerd zijn tot een gewapend conflict. Een oorlog, en dat binnen de Europese landsgrenzen.
Tot in Duitsland
Na de oorlog in Nederland moesten de Duitsers het in ons land voor een lange tijd ontgelden. Inmiddels liggen de verhoudingen anders en wordt er samen met Duitsland stilgestaan bij het herdenken van onze bevrijdingsdag. Zo wordt er in Wageningen, de plek waar de Duitse bezetter in 1945 capituleerde, een vrijheidsvuur ontstoken dat door lopers tot aan de Duitse grens wordt gebracht. Op deze manier wordt door beide landen gedacht aan hen die vielen tijdens de oorlog.
Verleden is het heden
Op verschillende plekken krijgen Oekraïense sprekers de kans om hun verhaal te doen. Zo geeft Maksym Kononenko, de ambassadeur van Oekraïne in Nederland, een speech op het Bevrijdingsfestival in Den Haag. Hij slaat een brug tussen het verleden en het heden door over beide oorlogen te praten. Op het Groningse Bevrijdingsfestival treedt de Oekraïense band Go_A op, die we nog kennen van hun opvallende inzending van het songfestival van afgelopen jaar. Verder konden op verschillende plekken in het land vluchtelingen uit Oekraïne gratis soep eten, als onderdeel van de Vrijheidsmaaltijd.