Het Openbaar Ministerie vraagt in een verzoekschrift aan de rechtbank een bestuursverbod voor Edwin Kock en Mettie Bakker van Stichting Mobiliteit voor Iedereen (MVI) uit Made (Noord-Brabant) in een miljoenenfraude. De frauduleuze praktijken van het bestuur zijn zo’n anderhalf jaar geleden aan het licht gekomen toen ex-directeur van de stichting, Helmer de Vries, als klokkenluider aangifte deed bij de politie.
Financieel onderzoeksplatform Follow the Money dook in het verhaal en zette de feiten uiteen. Na de publicatie is het balletje gaan rollen en zijn het OM, de recherche en de Belastingdienst onderzoek gaan doen. Uit navraag bij het OM blijkt nu dat zij een belangrijke stap zet door 16 mei de meervoudige kamer te vragen een bestuursverbod op te leggen aan de bestuurders van MVI, die via privérekeningen miljoenen hebben weggesluisd.
Maatschappelijk probleem
De bestuurders van Stichting MVI zagen zo’n acht jaar geleden een gat in de markt. Dat zit zo: door decentralisatie van het zorgvervoer in 2012 zijn gemeentes verantwoordelijk geworden voor de uitvoering van dit onderdeel. Sindsdien hebben er grote bezuinigingen plaatsgevonden in het vervoer, wat erin resulteerde dat vijf jaar later nog maar vijftien procent van het oorspronkelijke budget overeind stond. Hierdoor zijn tegoeden niet toereikend en kunnen minder mensen het vervoer betalen. Het resultaat hiervan is dat activiteiten op dagbestedingen afnemen, waardoor bijvoorbeeld ouderen en mindervaliden niet meer kunnen deelnemen en dus niet van huis kunnen. Stichting MVI dacht hier in 2014 slim op in te spelen door zorgvervoer voor zorginstellingen voordeliger aan te bieden. Bovendien verkocht de stichting de ruimte op de bussen als reclameruimte onder het mom van ‘het sponsoren van een goed doel’.
Gloriedagen
Stichting MVI wordt in 2014 door Kock als een kleine start-up opgericht. Binnen een paar jaar werken er tientallen medewerkers die denken onderdeel te zijn van een goed doel. Ook zijn ex-vriendin Bakker trekt binnen de organisatie aan de touwtjes als voorzitter. Tijdens de gloriedagen van het goede doel in Made zetten bijna 40 mensen zich dagelijks in om de stichting aan steeds meer bussen te helpen. In 2019 neemt de groei van het aantal bussen een enorme vlucht, wanneer aangekondigd wordt dat de BPM-teruggaafregeling voor de zorg- en het taxivervoer wordt afgeschaft. Hierdoor zouden bussen, zoals de zorgbussen van MVI in één klap veel duurder worden, omdat stichtingen zoals MVI de BPM niet meer terugkrijgen. De stichting zet alles op alles om, nog voordat deze maatregel ingaat, zoveel bussen als mogelijk toe te voegen aan het eigen wagenpark.
111 bussen
Het goede doel uit Made geeft vorm aan het plan en groeit in 2019 naar ruim honderd bussen die door heel Nederland bij zorginstellingen worden geplaatst. Door afspraken te maken met leasemaatschappijen, krijgt Stichting Mobiliteit voor Iedereen de BPM voor de bussen voorgeschoten. MVI moest namelijk de BPM, samen met de Btw, eerst betalen om de bussen te kunnen kopen. Na vier maanden krijgt de stichting het geld terug van de Belastingdienst, wat MVI op haar beurt terug overmaakt naar de leasemaatschappij. Zodoende komt er veel geld binnen op de rekening van de stichting. Maar hier gaat het mis! Zodra de Belastingdienst het geld op de rekening van MVI stort, wordt het naar de privérekening van de oprichter overgemaakt. Dit geld was echter bedoeld voor de leasemaatschappijen.
Onrechtmatige subsidie
Bij het ‘goede doel’ lijkt sprake te zijn van een patroon. Uit onderzoek van Follow the Money blijkt dat Stichting MVI in 2015 vanuit de Provincie Noord-Brabant een subsidie voor zes bussen kreeg, bedoeld voor de aankoop ervan. De provincie stelde een aantal duidelijke eisen, welke niet nagekomen bleken te zijn. Hierdoor werd Stichting MVI verplicht het gehele bedrag terug te betalen, zo schrijft Follow the Money. Het onderzoeksbureau stelt dat het hier gaat om 144 duizend euro. Geld dat bedoeld was om een goed doel letterlijk op weg te helpen en zo nieuwe bussen te kunnen kopen. Feitelijk koos het bestuur voor tweedehands bussen die soms wel meer dan tien jaar oud waren. Dit werd gedaan tegen een lagere kostprijs. Het geld dat overbleef, werd gebruikt voor andere doeleinden.
Slinkse werkwijze
Maar het bleef niet alleen bij het onrechtmatige gebruik van de subsidie. Stichting MVI heeft zoals gezegd het gros van haar bussen in bezit door deze te leasen. Het bedrag dat de stichting maandelijks aan lease, verzekering en onderhoud betaalt, wordt direct opgevangen door een zorginstelling die de bus op haar beurt van het ‘goede doel’ leaset. Op zich niks mis mee, zou je denken. Maar nadat een overeenkomst tussen de zorginstelling en Stichting MVI wordt gesloten, gaat de stichting op zoek naar ‘sponsoren’, zodat de bus definitief de weg op zou kunnen.
De misleiding
In de zoektocht naar deze potentiële sponsoren, worden ondernemers gebeld met het verhaal over een maatschappelijk probleem, waarin zij een bijdrage kunnen leveren. Tevens krijgen zij een tegenprestatie door middel van hun logo op de bus. Veel ondernemers gaan mee in zo’n project, omdat zij daadwerkelijk denken het verschil te maken tussen wel of geen bus op de weg. In werkelijkheid was deze bus al lang betaald door de zorginstelling zelf. De ondernemer zorgt er in werkelijkheid voor dat de stichting extra inkomsten pakt zonder dat hier daadwerkelijk kosten tegenover staan.
Gokverslaving
Je zou denken dat een goed doel vaak afhankelijk is van giften en sponsoren. Dit geldt niet voor Stichting Mobiliteit voor Iedereen, die de kosten vrij makkelijk kan dekken door de overeenkomsten met zorginstellingen. Toch kwam de stichting zogenaamd in zwaar weer aan het begin van de coronapandemie. Er werd een heuse campagne gestart om de stichting onder de aandacht te houden. Op deze manier probeerde de organisatie geld te krijgen van ondernemers die het zelf ook zwaar hadden. Follow the Money schrijft dat in de eerste weken nadat Nederland in lockdown zat en de zorgbussen van Stichting MVI stil stonden, Kock in de maand maart meer dan een ton opnam, wat overgemaakt werd naar zijn eigen privérekening. En dat terwijl de stichting net een NOW-aanvraag had gedaan.
Follow the Money laat optekenen dat Kock in een eerder moment De Vries om hulp vroeg vanwege een probleem met een Maltees gokbedrijf, SimpleCasino. Als de ex-directeur later documenten van de oprichter inziet, wordt duidelijk dat het gaat om een conflict over het uitbetalen van een spel-winst van 300 duizend euro door het gokbedrijf. Uit bankgegevens van de stichting blijkt dat Kock op één nacht in maart 80 duizend euro opnam, terwijl de stichting dus in aanmerking wilde komen voor een NOW-regeling én uitstel van betaling had gevraagd bij een crowdfundplatform: One Planet Crowd.
Wegsluizen
Wat blijkt? De oprichter heeft het binnengekomen geld van de rekening van de stichting geplukt en overgemaakt naar zijn eigen privérekening. Het lijkt alsof hij hiermee aan het gokken is geslagen. Hoe meer geld er binnenkwam op de rekening van de stichting, des te meer er naar de privérekening van Kock verdween, schrijft het onderzoeksplatform. Ondertussen lijken de praktijken na anderhalf jaar nog steeds door te gaan, ondanks het stoppen van de ANBI-status, een politie-inval en het lang verhoren van de oprichter. Tot vandaag de dag worden ondernemers benaderd én overgehaald om een bijdrage te leveren aan bussen die al lang gefinancierd zijn. Daar lijkt nu op 16 mei definitief verandering in te komen, wanneer Kock én Bakker mogelijk door de rechtbank een bestuursverbod opgelegd krijgen.