De verhoudingen tussen onder meer boeren en het kabinet zijn nog steeds “buitengewoon broos”. Het vertrouwen is “nog niet hersteld”, zegt stikstofbemiddelaar Johan Remkes bij de presentatie van zijn langverwachte rapport. Volgens hem heeft een deel van de boeren het gevoel “als verliezer in het verdomhoekje te worden gezet”.
Remkes werd aangesteld om het vastgelopen gesprek tussen het kabinet en de landbouwsector vlot te trekken. Hij maakt duidelijk dat hij intimidaties afkeurt, maar zegt ook te zijn “geschrokken van de wanhoop” onder een deel van de boeren.
Remkes benadrukte dat boeren “een belangrijke positie in de voedselvoorziening” hebben en houden. Ze zullen ook blijven exporteren, al zal de export wel in omvang afnemen, verwacht Remkes.
“Veel boeren weten best dat er iets moet veranderen en vinden ook dat er iets moet veranderen”, zegt Remkes. “Er is geen boer te vinden die niet om de natuur geeft, dat wordt in discussies vaak vergeten.”
Het overheidsbeleid voor de landbouw was de afgelopen jaren zwalkend, zegt Remkes. Zo werden boeren eerst aangezet tot uitbreiding en liepen ze vervolgens aan tegen beperkingen op het gebied van bijvoorbeeld fosfaat. Tegelijkertijd schoof de overheid maatregelen tegen de te hoge stikstofuitstoot veel te lang voor zich uit. Daardoor moet nu op korte termijn worden ingegrepen.
Remkes legde nog eens uit dat Nederland gebonden is aan Europese wetgeving die voorschrijft dat de natuur in stand moet worden gehouden. “Veel te veel stikstof is altijd slecht voor de natuur”, vatte hij de wetenschappelijke consensus samen.