Topambtenaar: geld ging boven publiek belang bij gaswinning

De commerciële belangen van oliemaatschappijen voerden vaak de boventoon bij de gaswinning in Groningen. Dat zegt voormalig topambtenaar bij het ministerie van Financiën Wouter Raab tegenover de parlementaire enquêtecommissie. Hij was tussen 2007 en 2020 in verschillende functies betrokken bij het dossier, onder meer bij onderhandelingen met oliebedrijven Shell en Exxon.

In Groningen werkt de Staat samen met Shell en Exxon - samen eigenaar van de NAM - om gas te winnen en te verkopen. Raab vindt dat deze samenwerking ambtenaren van Economische Zaken en Klimaat die hiervoor verantwoordelijk waren in een moeilijke positie heeft gebracht. "Want je moet enerzijds fijn samenwerken met de mensen van Shell en Exxon en anderzijds de publieke belangen dienen", zegt de topambtenaar. "Je hebt dus eigenlijk twee petten op."

De oorzaak ligt volgens Raab in de jaren 60. Toen werden de afspraken gemaakt voor de samenwerking tussen oliebedrijven en de Staat. Met de kennis van nu zou de overheid veel meer oppassen "dat het publieke belang niet ondersneeuwt. Want wij zitten er niet om zo veel mogelijk geld te verdienen, maar om publieke belangen te dienen."

Ook na de zware aardbeving bij het dorp Westerwijtwerd in 2019 hielden Shell en Exxon volgens Raab vooral oog voor hun commerciële belangen. Ze wilden "vergoeding tot de laatste euro" toen het kabinet hierop besloot om de gaswinning nog sneller af te bouwen. De topambtenaar vond die wens onterecht en hoopte er aan de onderhandelingstafel uit te komen, ook omdat er dan snel duidelijkheid was. Maar de oliemaatschappijen leken daarin niet geïnteresseerd en lieten het volgens Raab aankomen op een arbitragezaak omdat ze verwachtten daar beter uit te komen.

In de loop van de tijd is het ministerie van Economische Zaken zich wel steeds meer bewust geworden van zijn moeilijke positie en is de manier van samenwerken ook veranderd, ziet Raab. Hij denkt ook dat op dit moment de publieke belangen wel vooropstaan bij dit ministerie, waar hij tegenwoordig werkt als strategisch adviseur.