De Raad van State doet 2 november uitspraak in een belangrijke stikstofzaak. Als de hoogste algemene bestuursrechter een streep zet door de zogeheten bouwvrijstelling van megaproject Porthos kan dat mogelijk op grote schaal bouwprojecten stilleggen.
Bij de aanleg van Porthos – een project om CO2 van de industrie in de Rotterdamse haven op te slaan in een leeg gasveld – komt stikstof vrij. Door een vrijstelling kon de bouw doorgaan en hoefde de uitstoot niet afzonderlijk te worden onderzocht en beoordeeld. Mobilisation for the Environment (MOB) is het oneens met deze vrijstelling. De milieuclub wijst erop dat het project voor stikstofneerslag in beschermde natuurgebieden zorgt.
De bouwwereld wacht al langer de Porthos-uitspraak in spanning af. De bouwvrijstelling werd ingevoerd door de overheid om ervoor te zorgen dat de bouw kan blijven doorgaan. Juristen zeiden eerder te verwachten dat deze vrijstelling van tafel wordt geveegd, omdat het niet overeenkomt met Europese natuurwetgeving. Als dat gebeurt, moet per bouwproject weer een vergunning worden aangevraagd.
Met de stikstofwet werd in juli 2021 ook de bouwvrijstelling ingevoerd. Die geldt voor bouw-, aanleg- en sloopactiviteiten van onder meer woningen, energieprojecten en wegen. In de vergunningverlening wordt daardoor gekeken naar de stikstofuitstoot die vrijkomt bij het gebruik van het bouwwerk, en niet de stikstofuitstoot die vrijkomt bij de aanleg of sloop, omdat dit “altijd om een tijdelijke activiteit gaat”, aldus de Rijksoverheid.
MOB zegt dat het opknippen van de bouw- en gebruiksfase “fataal is voor de juridische houdbaarheid van de vrijstelling”. Bovendien vraagt de milieuclub zich af waarom er gekozen is voor een generieke vrijstelling en niet alleen voor de woningbouw. De club vindt dat de vrijstelling alleen moet gelden voor projecten die van groot maatschappelijk belang zijn, waar geen alternatieven voor zijn en waarbij compenserende maatregelen worden getroffen om de natuur te beschermen.
Ook staan meer milieuorganisaties niet achter het Porthos-project. Toekomstige gebruikers zijn onder meer Shell en Exxon en ze krijgen in totaal 2 miljard euro subsidie voor het opslaan van CO2 in een leeg gasveld. “Mensen betalen belasting op hun vuilniszakken, maar Shell en Exxon krijgen miljardensubsidie om hun afval op te ruimen”, reageerde directeur Donald Pols van Milieudefensie eerder.