Vier inspecties roepen minister Franc Weerwind (Rechtsbescherming) op direct in te grijpen in de jeugdgevangenissen. Zij vinden het onverantwoord om nu nog ‘nieuwe’ jongeren te plaatsen. Alleen als jongeren meteen een passende behandeling kunnen krijgen, mogen zij in een Justitiële Jeugdinrichting (JJI) worden geplaatst, vinden zij.
Ook moet er voor jongeren een volwaardig dagprogramma zijn, minstens twee gekwalificeerde groepsleiders op een groep staan en geen interne wachtlijst meer zijn. Zolang dat niet is geregeld, moeten de deuren gesloten blijven. De kritische grens voor het goed uitvoeren van het jeugdstrafrecht is volgens de inspecties nu echt bereikt.
Een instroombeperking is niet mogelijk, stelt Weerwind in een reactie aan de Tweede Kamer. Het is aan de rechter om een besluit tot plaatsing in een JJI te nemen. De minister kan zich daar niet mee bemoeien. Een besluit tot vrijheidsbeneming wordt niet lichtzinnig genomen. “Als een justitiële jeugdige wordt geplaatst, zijn er doorgaans geen alternatieven voorhanden”, schrijft Weerwind. Als jongeren niet in een JJI terecht kunnen, komen zij bij de jeugdbescherming terecht. Dat vindt de minister “zeer onwenselijk”.
Al vijf jaar uiten de inspecties hun zorgen over de situatie in de jeugdgevangenissen. Hoewel de minister voor Rechtsbescherming een jaar geleden extra geld heeft vrijgemaakt om extra personeel aan te trekken, blijft er een tekort aan personeel en aan geschikte plaatsen, concluderen de Inspectie Justitie en Veiligheid, Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, Inspectie van het Onderwijs en Nederlandse Arbeidsinspectie.
Jongeren kunnen door de interne wachtlijsten niet doorstromen naar een voor hen geschikte plek. De meeste JJI’s konden deze zomer jongeren onvoldoende dagprogramma’s bieden, terwijl dat wettelijk is vereist. De veiligheid voor jongeren en het personeel is bovendien niet op orde. Er zijn diverse geweldsincidenten geweest.
In een JJI worden jongeren geplaatst (tot 23 jaar) die van een delict worden verdacht of daarvoor zijn veroordeeld. “Zij moeten in een veilige omgeving intensieve begeleiding krijgen via passende behandeling, scholing en opvoeding”, benadrukken de inspecties. “Doel is te voorkomen dat de jongeren weer in de fout gaan als ze later vrij zijn.”
Door het extra budget van vorig jaar is de druk op de capaciteit volgens Weerwind wat afgenomen, maar de druk op het personeel moet worden verlicht. Uiterlijk in januari neemt de minister maatregelen.