Nederlandse uitgeverijen van kinder- en jeugdliteratuur maken geen gebruik van zogenoemde sensitivity readers, mensen die boeken meelezen op gevoeligheden, stereotypen en vooringenomenheid. In plaats daarvan laten de uitgeverijen deze taak bij de eigen redacteuren. Dat blijkt uit een rondgang van het ANP langs enkele uitgeversbedrijven.
“We vinden het belangrijk dat alle kinderen zich in onze boeken kunnen herkennen, maar hebben niet de intentie om daar een aparte club mensen op te zetten”, laat uitgeverij Lemniscaat uit Rotterdam weten. “Onze redactie staat zelf midden in de maatschappij en weet heel goed wat wel en niet aansluit bij de belevingswereld van kinderen.” Het inschakelen van gevoeligheidslezers kreeg onlangs veel media-aandacht toen naar voren kwam dat de Britse uitgeverij Puffin enkele aanpassingen had gedaan in de boeken van Roald Dahl.
Ook WPG Uitgevers, waar onder meer uitgeverijen als Ploegsma, Condor en Leopold onder vallen, zegt niet met gevoeligheidslezers te werken. “De term sensitivity reader is nieuw, maar het werk wordt al gedaan door onze eigen uitgevers en redacteuren. Boeken en manuscripten worden door hen heel nauw beoordeeld op hoe gevoelige kwesties worden beschreven. Wij zien het echt als een rol voor de redacteuren die er al zijn.” Wel wordt er in bepaalde gevallen meegelezen door experts, aldus WPG. “Het gaat dan om specifieke kwesties, zoals de boeken van Sanderijn van der Doef die over seksuele voorlichting gaan.”
Bestaande boeken die al gedrukt zijn, past Lemniscaat vrijwel nooit aan. “Als een boek niet meer in de tijdsgeest past, zoals enkele jaren geleden Sinterklaas van Charlotte Dematons, dan besluiten we het boek niet meer te drukken.” Beide uitgeversbedrijven vinden het vooral belangrijk dat boeken voor alle kinderen leesbaar zijn. “En dat begint al bij manuscripten die binnenkomen. Daarin zien we al of een boek wel of niet in deze tijd past”, aldus WPG.
Voor de boeken van Roald Dahl leek het in eerste instantie door een artikel van The Daily Telegraph zo dat woorden als ‘dik’ en ‘lelijk’ helemaal uit het oeuvre waren verwijderd. Achteraf bleek dat het vooral ging om enkele passages die als gedateerd werden gezien.