Omtzigt besluit voor 9 oktober over deelname in alle kieskringen

Pieter Omtzigt laat voor 9 oktober weten of hij in alle kieskringen meedoet. Dan moet hij zijn kieslijsten inleveren bij de Kiesraad en dus ook bepalen of hij overal deelneemt.

Het is nu dus nog niet zeker dat kiezers overal in Nederland op de partij Nieuw Sociaal Contract van Omtzigt kunnen stemmen. Sommige peilingen voorzien veertig zetels of meer voor Omtzigt. Dat vindt hij "onverantwoord" voor een nieuwe partij. Te snelle groei kan een partij instabiel maken.

Om dit te voorkomen, kan Omtzigt besluiten niet in alle kieskringen mee te doen. Daarvan zijn er twintig. De meeste beslaan een hele provincie en sommige grote provincies, zoals Gelderland of Noord-Brabant zijn opgedeeld in twee kieskringen. Ook een gemeente als Amsterdam heeft een eigen kieskring.

Na de verkiezingen wordt de zogeheten kiesdeler bepaald. Dat is het aantal stemmen dat nodig is voor één zetel, ongeacht of een partij in alle kieskringen meedoet. Omtzigt kan ervoor kiezen om bijvoorbeeld alleen in zijn thuisprovincie Overijssel mee te doen. Iemand uit Zuid-Holland kan dan niet op hem stemmen, waardoor hij zijn aantal stemmen drastisch kan beperken. Wie in een andere gemeente wil stemmen, kan een kiezerspas aanvragen. Daarmee kan in het hele land, dus ook in een andere kieskring, worden gestemd.

Omtzigt kan er ook voor kiezen om in het hele land mee te doen, maar slechts een beperkt aantal kandidaten op de lijst te zetten. Mocht hij dan bijvoorbeeld twintig zetels krijgen terwijl hij maar vijftien kandidaten heeft, dan worden de overige vijf zetels verdeeld over andere partijen. Dat gaat volgens het zogeheten systeem van grootste gemiddelden. De partij die gemiddeld het meeste aantal stemmen per zetel heeft, krijgt de restzetel. Bij meerdere restzetels wordt het proces herhaald. Vooral de grote partijen profiteren dus van dit systeem.