Het Koninklijk Concertgebouworkest (KCO) presenteert donderdag 15 februari in Amsterdam de Nederlandse première van Het pand der goden, een muziekdramatisch werk uit 1906 van de Surinaamse componist Johannes Nicolaas Helstone (Berg en Dal 1853 – Paramaribo 1927). De opera, waarvoor hij niet alleen de muziek maar ook het libretto schreef, werd meer dan een eeuw geleden met veel succes uitgevoerd in Paramaribo, maar raakte toch al snel in de vergetelheid.
Voor de concertante uitvoering van nu is echter nog maar een handvol kaarten beschikbaar. De productie telt vijf bedrijven en gaat over de jonge Olindo die zich in de godenwereld begeeft om daar zijn ontvoerde zus te zoeken. Er wordt in het Nederlands gezongen.
Helstone kwam, tien jaar voor de officiële afschaffing van de slavernij, ter wereld op de plantage Berg en Dal aan de Surinamerivier. Christelijke zendelingen, Hernhutters afkomstig uit Duitsland, hadden daar een post. Dankzij hun inspanningen kon het jonge talent studeren aan het conservatorium in Leipzig en aan de slag als organist, pianist en componist in Berlijn, Parijs en Wenen. Toch keerde hij naar Suriname terug om zijn land te helpen om in cultureel opzicht verder vooruit te komen.
De komende uitvoering is het gevolg van contacten tussen het Concertgebouworkest en nazaten van de componist. De familie had archieven met werken van de musicus, die zijn ondergebracht in het Allard Pierson Museum in Amsterdam. Er is inmiddels ook een Helstone Fonds, opgericht door Astrid Helstone en Diederik Burgersdijk, dat onderzoek naar en uitvoeringen van Helstone, zijn leerlingen en andere componisten uit voormalige Nederlandse koloniale gebieden mogelijk wil maken.
Johannes Nicolaas Helstone is een achteroudoom van Astrid Helstone. “Met deze muziek willen we iets teruggeven. Aan Suriname, maar ook aan Nederland. Het is alsof er, met het negeren van deze kunst, gesneden is in de geschiedenis. We willen die muziek weer bestaansrecht geven, geplaatst in zijn historische context”, zegt ze in de uitgave Preludium van het Concertgebouw en het Concertgebouworkest. De muziek in kwestie kon volgens haar “verstoffen en verdwijnen” doordat “alles wat met Suriname te maken had, werd gezien als minderwaardig; niet serieus te nemen.”
Het Concertgebouworkest voert Het pand der goden uit samen met Cappella Amsterdam, dirigent Otto Tausk en verschillende solisten en een verteller. Er komt een Engelse boventiteling bij. Er wordt een opname van gemaakt, die zondagmiddag 18 februari wordt uitgezonden op NPO Klassiek.