80 jaar na de bevrijding: Saskia Goldschmidt laat in persoonlijke bundel zien hoe de oorlog blijft doorwerken in volgende generaties

Vandaag, op 4 mei – Nationale Dodenherdenking – staan we stil bij de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Om 20.00 uur is Nederland twee minuten stil. Morgen vieren we dat het tachtig jaar geleden is dat Nederland werd bevrijd. Na de oorlog is een aangrijpende bundel met tien persoonlijke interviews, met zowel bekende als onbekende stemmen, over hoe de oorlog diepe sporen naliet in de generaties die volgden.

Kinderen en kleinkinderen doorbreken het stilzwijgen

Nu herdenken steeds vaker neerkomt op het navertellen van geschiedenis, omdat direct betrokkenen zijn overleden, laat deze bundel zien hoe levend en pijnlijk dichtbij die geschiedenis nog is. In Na de oorlog vertellen kinderen en kleinkinderen van overlevenden hoe de oorlog niet ophield in 1945, maar zich verstopte in zwijgende ouders, in onuitgesproken angsten, in een opvoeding waarin verlies altijd op de achtergrond aanwezig was.

Impact van de oorlog nog altijd voelbaar

Saskia Goldschmidt schreef tien persoonlijke verhalen, waaronder dat van haarzelf. Hierin komen bekende en onbekende kinderen en kleinkinderen aan het woord van mensen die de Holocaust en/of het verzet van dichtbij hebben meegemaakt. Ze vertellen, vaak voor het eerst, welke rol de oorlog nog altijd in hun leven speelt. Het zijn verhalen over de impact van vervolging, uitsluiting en moord op generaties die het zelf niet hebben meegemaakt. Goldschmidt tekende onder andere de verhalen op van Job Cohen, Alfred Edelstein, Naomi Ehrlich, David Goudsmit, Simone Haller, Gerrit Jan Weiler, Milja Willemse, Stanley Winnik en Daniella Zwaaf.

Een bloemenverkoopster, een verzetsheld, een kinderverzorgster

Zo was de grootmoeder van Simone Haller bloemenverkoopster tante Saar op het Rembrandtplein. Minder bekend is dat haar zoon Simon door de beruchte crimineel Dries Riphagen werd verraden en stierf in Auschwitz. In Simones jeugd speelden de nooit uitgesproken verhalen een grote rol. Ze ontwikkelde daardoor een allergie voor geheimen.

Job Cohens moeder, Hetty Coster, kreeg als Joodse studente in 1940 steeds meer te maken met uitsluiting. Ze was aanwezig bij de beroemde lezing van Cleveringa en wist op moedige wijze te ontsnappen. Haar verhaal inspireerde Job om zijn hele leven op te komen voor inclusie.

David Goudsmits moeder werkte als jonge kinderverzorgster in de crèche tegenover de Hollandsche Schouwburg. Samen met andere verzetsmensen redde ze meer dan zeshonderd kinderen. Toch bleef het haar leven lang knagen dat ze er niet méér kon redden.

Gerrit Jan Weiler groeide op als kleinzoon van verzetsheld Gerrit van der Veen. Zijn moeder, die als kind haar vader verloor, gaf haar eigen oorlogservaring onbewust door. De last van een held zit soms ook in de stilte daarna.

De oorlog mag dan voorbij zijn, de gevolgen zijn dat niet

De bundel maakt voelbaar hoe oorlogen doorwerken — niet alleen in boeken of films, maar in echte mensenlevens. Het herdenken stopt niet op 4 mei om 20.00 uur. Het leeft voort in families, trauma's, gesprekken — en in verhalen als deze.

Na de Oorlog is ook de naam van de organisatie die deze verhalen levend wil houden, en daarmee antisemitisme, racisme en uitsluiting bespreekbaar maakt. Onder andere op scholen wordt via persoonlijke verhalen kennis over de Holocaust gedeeld.

Juist vandaag, op 4 mei, is dit een herinnering aan waarom we blijven herdenken — en waarom we moeten blijven vertellen.

Over de auteur

Saskia Goldschmidt werkte als theaterdocent en ontwikkelde educatieve projecten. Ze debuteerde met Verplicht gelukkig, over haar eigen verzwegen Joodse familiegeschiedenis. Daarna volgden romans als De hormoonfabriek, Schokland en Kukuruznik. Ze bezorgde ook het Dagboek uit Bergen-Belsen van Renata Laqueur. Na de Oorlog is uitgegeven bij Meulenhoff en verkrijgbaar vanaf €21,99, ook als e-book €12,99.