Advies: bewaar chatberichten politieke en ambtelijke top centraal

Werkgerelateerde chatberichten van ministers, staatssecretarissen, bestuurders en de ambtelijke top moeten centraal worden bewaard door hun organisatie, zo raadt het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI) aan. Dat moet voorkomen dat belangrijke overheidsinformatie verloren gaat en niet meer in te zien is door onder anderen onderzoekers en journalisten. Eerder bleek dat premier Mark Rutte jarenlang een deel van zijn sms-berichten heeft verwijderd en dit advies moet herhaling voorkomen.

Het advies is gericht aan alle overheidsorganen, dus behalve aan ministeries ook bijvoorbeeld aan gemeenten en provincies. Het Adviescollege roept het kabinet en andere bestuurders op om snel maatregelen te nemen, uiterlijk in 2024. Minister Hanke Bruins Slot (Binnenlandse Zaken) en staatssecretaris Gunay Uslu (verantwoordelijk voor archiefbeleid) moeten erop toezien dat dit gebeurt.

Overheidsorganisaties moeten ervoor zorgen dat chatberichten van mensen in topfuncties standaard en zoveel mogelijk geautomatiseerd worden opgeslagen in een centraal systeem. Om dit mogelijk te maken, moeten al deze overheidsmedewerkers op sleutelposities hun werkgerelateerde chatberichten scheiden van privé- of partijpolitieke berichten, die niet hoeven te worden opgeslagen. Dus ze moeten werken met losse accounts, bijvoorbeeld door gebruik te maken van twee simkaarten op hun telefoon. De adviseurs raden aan om berichten van bewindslieden en bestuurders voor altijd te bewaren en die van de ambtelijke top tijdelijk, bijvoorbeeld vijf tot tien jaar.

De normen voor alle andere overheidsmedewerkers hoeven volgens het advies niet te worden aangescherpt. De waarde van hun chatberichten is volgens het ACOI "te gering" en het zou bovendien veel moeite kosten om die berichten allemaal op te slaan.

Halverwege vorig jaar onthulde de Volkskrant dat Rutte jarenlang zijn sms-berichten heeft verwijderd, naar eigen zeggen omdat zijn oude Nokia-telefoon anders vol zou raken. Belangrijke berichten zou hij wel naar zijn ambtenaren hebben doorgestuurd om ze te laten archiveren. Dat kwam de premier op veel kritiek te staan en maakte een discussie los over de manier waarop chatberichten worden bewaard.

Na een onderzoek van de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed naar de kwestie zijn de normen op het ministerie van Rutte al aangescherpt. De inspectie stelde dat de premier wel handelde volgens de instructie die geldt voor de overheid. Maar die instructie voldeed vervolgens niet helemaal aan de Archiefwet en daarmee Rutte dus ook niet. Daarom moet die instructie worden aangepast. Het nieuwe advies gaat over de manier waarop dat zou moeten gebeuren.