Als alcohol nu uitgevonden zou worden, zou het verboden worden (zo slecht is het)

Acht op de tien Nederlanders drinkt regelmatig alcohol, waarbij met name hoogopgeleiden wat vaker dieper in het glaasje kijken. Schadelijk, want als alcohol vandaag de dag aan onze voedingsmiddelen zou worden toegevoegd, zou het niet door de wetgeving heen komen. Zo slecht is het. Hoogleraar voeding Sander Kersten: “ We hebben de foute inschatting gemaakt dat matig drinken geen kwaad kan. Niet drinken is het gezondst”.

Ook hoogleraar psychiatrie en schrijver van het boek ‘Op je gezondheid?’ René Kahn is van mening dat niet drinken het beste is. Maar waarom sluiten we dan collectief onze ogen als het om onze alcohol consumptie gaat? René: “Omdat we het lekker vinden, maar veel meer nog omdat het ons minder angstig en sociaal soepeler maakt en dat vinden we fijn.” Volgens Sander realiseren we ons nu dat we de foute inschatting hebben gemaakt dat matig drinken geen kwaad kan. “Dit kwam doordat we ooit een curve hebben gemaakt, waarbij we de correlatie tussen doodgaan en ziekte en de hoeveelheid alcohol consumpties per dag tegenover elkaar hebben gezet. Dood en ziekte was het laagst bij mensen die één à twee glazen per dag dronken en niet bij mensen die niets dronken.” Het onderzoek gaf echter een vertekenend beeld, omdat er geen rekening is gehouden met dat mensen die niet drinken dit doen met een reden, aldus Sander. “Vaak zijn er al gezondheidsprobleem en slikken deze mensen medicijnen. Er is dus al iets aan de hand. We hebben hierdoor de conclusie getrokken dat een klein beetje drinken gunstig is, maar dit klopt dus niet.”

Deze conclusie heeft jarenlang onze gedachtes beheerst en ook die van de producenten van alcohol. Die hebben hier handig op ingespeeld door slogans als ‘Geniet, maar drink met mate’ te bedenken. Het aanmoedigen tot matig drinken en dat dit de meest optimale situatie is, willen we de wereld uit krijgen, aldus Sander. “Want wat is dat ‘met mate’? Is dat één glas of zijn dat er vijf? Als je normaal vijftien glazen per dag drinkt, is dit heel relatief.” Wat vindt René van de aanmoediging tot matig drinken? “Een slimme, bewust misleidende leuze. Misleidend op twee vlakken: ‘matig’ drinken is namelijk wel degelijk schadelijk en matig is niet gedefinieerd.” Volgens Sander moeten we de effecten van lichte alcoholconsumptie ook niet gaan overdrijven. “Bij iemand die dagelijks één glas alcohol drinkt, zal het negatieve gezondheidseffect beperkt zijn. Maar de keuze ligt uiteindelijk bij de mensen zelf. Niet drinken zou in principe beter zijn, met name op de lange termijn voor chronische ziektes.”

Alcohol is, in tegenstelling tot drugs, volledig sociaal en maatschappelijk geaccepteerd. Vaak moet je in gezelschap uitleggen als je niet drinkt en word je als ‘saai of ongezellig’ bestempeld als je een cola bestelt. De groepsdruk is krachtig, met name bij bepaalde leeftijden, en minder drinken of zelfs stoppen met drinken lijkt lastig. Sander: “Net als voeding is drinken voor veel mensen een genot en plezier. Wijn is culinair hoger dan een glas mineraalwater. Alcohol wordt binnen een bepaalde sociale context genuttigd. Dat wil je niet volledig opzij zetten. De sociale druk maakt het lastig voor mensen om veranderingen in voeding en drank door te brengen, ook al willen ze dit wel. Het zijn met name je familie, buren en collega’s die het moeilijk maken. Je hebt een bepaalde discipline nodig als je iets wilt veranderen en voor veel mensen is dit moeilijk.”

Na roken is alcohol de belangrijkste te voorkomen oorzaak van sterfte ter wereld. Het grootste risico van alcoholconsumptie is kanker. Naar schatting 35 procent van alle kankersterfte door alcohol (zo’n 12 procent van alle kanker is het gevolg van alcoholgebruik) treedt op bij mensen die minder dan tien glazen per week drinken. De schade die alcohol aanricht is veel groter dan alleen de gezondheidsschade, aldus Sander. “Agressie en huiselijk geweld is net zo schadelijk. Ik heb er geen cijfers over, maar een voetbalwedstrijd zonder alcohol zou een wereld van verschil zijn qua geweld en vandalisme. Daarbij speelt alcohol in het verkeer een onaanvaardbare hoge rol.” Naar schatting is bij tussen de 10 en 25 procent van alle verkeersdoden alcohol in het spel. Wat is Renés voornaamste boodschap die hij aan mensen wilt meegeven over alcohol? “Alcohol doodt (jezelf en anderen), ook als je een beetje drinkt.”

Volgens Sander vindt er wel een verschuiving plaats naar dat niks drinken het meest gunstige is. “Ik denk niet dat alcoholhoudende dranken verdwijnen, maar wel dat het steeds meer geaccepteerd wordt als je niet drinkt. Ook denk ik dat mensen steeds meer alcoholvrij gaan schenken. Dit heeft tijd nodig, maar er zijn mensen die hierin vooruit lopen.” Wat zou René als eerste doen als hij de nieuwe minister-president van Nederland zou zijn als het om alcohol gaat? “De accijnzen verdubbelen.”