Apenpokken tegengaan betekent vooral: patiënten isoleren

De verspreiding van het apenpokkenvirus moet volgens gezondheidsdiensten en experts vooral worden tegengehouden door patiënten tijdig te isoleren. Vaccins die tegen het 'gewone' pokkenvirus zijn ontwikkeld, kunnen ook uitkomst bieden. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) raadt verder mensen die in nauw contact zijn geweest met iemand die het virus bij zich draagt aan om in quarantaine te gaan.

Voor zorgmedewerkers die patiënten met de ziekte verplegen is het belangrijk om persoonlijke beschermingsmiddelen te dragen, schrijft de Amerikaanse gezondheidsdienst CDC. Onder die noemer vallen bijvoorbeeld mondmaskers en handschoenen. CDC raadt mensen verder aan om goed hun handen te wassen na contact met mensen óf dieren die mogelijk het virus bij zich dragen. "Dat kan bijvoorbeeld met zeep en water, of met een op alcohol gebaseerd desinfectiemiddel."

Mensen die door contact met een patiënt veel risico lopen, krijgen in Nederland een pokkenvaccin aangeboden, liet minister Ernst Kuipers (Volksgezondheid) dit weekend al weten. Als de prik binnen vier dagen wordt toegediend, is de kans het grootst dat iemand niet ziek wordt.

Het virus dat apenpokken veroorzaakt, dringt het lichaam binnen via slijmvliezen (bijvoorbeeld mond, neus, ogen), open wondjes of druppels uit blaasjes, somt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) op. Ook grote druppels uit de mond-keelholte die iemand uithoest kunnen een bron van besmetting zijn. Kleine, zwevende druppeltjes in de lucht zijn dat niet, stelt de gezondheidsdienst.

In hoeverre ook verspreiding mogelijk is zonder dat iemand symptomen heeft, is onbekend volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Immunoloog Marc Veldhoen, hoogleraar in Lissabon, is stelliger. Hij schrijft op Twitter dat besmettingen "niet pre- of asymptomatisch" verlopen. Dat zou betekenen dat alleen mensen die klachten hebben het virus doorgeven.

Wat de WHO betreft hoeven nauwe contacten dan weer niet per se in quarantaine. Zolang ze in de incubatietijd zitten, die tot 21 dagen kan duren, zouden ze echter geen bloed, weefsel, sperma, organen of borstvoeding moeten doneren. Ook raadt de organisatie deze mensen aan twee keer per dag de temperatuur op te meten. Koorts is een van de symptomen van apenpokken. Voordat de kenmerkende blaasjes op de huid verschijnen, kunnen mensen onder meer last krijgen van vermoeidheid, opgezette lymfeklieren en hoofdpijn.

Overdracht van mens tot mens kan ook gebeuren via besmette objecten, waarschuwt de WHO. Via de placenta kan het virus ook worden doorgegeven van moeder op kind. Onduidelijkheid is er nog over seksuele overdracht van het virus, aldus de organisatie. Nauw fysiek contact is sowieso een manier waarop mensen besmet raken, maar het is de vraag of er een specifieke seksuele overdracht mogelijk is, of dat besmettingen tijdens seks komen doordat mensen voor langere tijd heel dicht bij elkaar zijn. Het eten van vlees van besmette dieren is mogelijk ook riskant.

CNN haalt een medisch onderzoeker aan van Imperial College in Londen, die waarschuwt dat ook de korstjes die uiteindelijk van de huid van een besmet persoon vallen risico's kunnen opleveren. "De korstjes kunnen als stof worden afgeschud, dat kan worden ingeademd", aldus onderzoeker Michael Skinner.

In Nederland zijn tot nog toe twee gevallen van apenpokken vastgesteld. Het RIVM houdt er rekening mee dat dit aantal verder zal oplopen en komt na het weekend met een update.