BBB bestormt provincies, effect op stikstofplannen nog ongewis

De BoerBurgerBeweging lijkt in alle twaalf provincies in één klap een partij van formaat te worden. Als de BBB de grootste wordt, zal zij in een provincie ook het voortouw kunnen nemen om een college te vormen. Zo'n college is verantwoordelijk voor het uitvoeren van het stikstofbeleid, waar de BBB zich juist tegen verzet. Maar het is nog ongewis wat de monsterzege van de partij van Caroline van der Plas precies betekent voor die stikstofplannen.

Op basis van de exitpolls van Ipsos voor de NOS, wordt de partij in Noord-Holland en Noord-Brabant de grootste, evenals in Overijssel. Daar lijkt BBB zelfs bijna één op de drie stemmen te krijgen. Ook wordt de partij in tal van gemeenten de grootste, blijkt uit voorlopige uitslagen die zijn gemeld bij de ANP Verkiezingsdienst.

Zowel Noord-Brabant als Overijssel kennen lastige stikstofdossiers. Hoe dan ook moeten alle provincies op 1 juli een stikstofplan inleveren op het ministerie van Landbouw. Hoe ver deze gebiedsprogramma's voor de verkiezingen waren, verschilt sterk per provincie.

Stikstofminister Christianne van der Wal zei recent dat zij alsnog verwacht dat de provincies met stikstofplannen komen. Ze wijst erop dat de provincies een "wettelijke opdracht" hebben om deze gebiedsprogramma's op te stellen. "De provincies die ik nu spreek, snappen dat en gaan dat doen voor 1 juli", zei de bewindsvrouw vlak voor de verkiezingen. Maar de Provinciale Staten zien er na de verkiezingen heel anders uit. Als een provincie niet met een stikstofplan komt, kan Van der Wal het heft in eigen handen nemen.

De provinciale programma's moeten optellen tot een fikse besparing van de stikstofuitstoot. Stikstof slaat neer in de natuur, en hierdoor verkeren veel gevoelige natuurgebieden in slechte staat. De Raad van State oordeelde in 2019 dat het beleid dat het kabinet tot die tijd hanteerde veel te vrijblijvend was. Als de stikstofuitstoot niet omlaag gaat, kunnen er op tal van plekken geen vergunningen voor projecten waarbij stikstof vrijkomt (zoals bouwprojecten maar ook de uitbreiding van boerderijen) worden afgegeven.

In 2030 moet de stikstofuitstoot gehalveerd worden, zegt het kabinet. Steeds meer partijen zeggen wel dat die deadline zo nauw niet luistert. Bovendien is de datum nog niet in de wet vastgelegd. Om dat voor elkaar te krijgen, moet zowel de Tweede Kamer als de Eerste Kamer instemmen met het voorstel. Maar in de Eerste Kamer heeft de coalitie geen meerderheid. Door het succes in de Provinciale Staten, groeit BBB ook flink in die Eerste Kamer. Daar wordt de partij mogelijk de grootste.