Bijna 13,6 miljoen mensen mogen naar stembus

Bijna 13,6 miljoen mensen mogen dit jaar een stem uitbrengen voor de gemeenteraadsverkiezingen. Er doen 334 van de 345 gemeenten mee en in totaal zijn er 8235 raadszetels te verdelen.

Om de spreiding van kiezers te bevorderen zijn de stemlokalen, net als vorig jaar tijdens de Tweede Kamerverkiezingen, drie dagen open. Maandag en dinsdag konden kiezers al op meer dan 1700 plaatsen terecht, woensdag zijn dat er rond de 8800. De meeste stembureaus zijn geopend tussen 07.30 uur en 21.00 uur. In de stemlokalen zijn mondkapjes niet verplicht en er hoeft ook geen 1,5 meter afstand te worden gehouden. De gemeenten richten de lokalen echter wel zo in dat 1,5 meter afstand kán worden gehouden en er worden extra hygiënemaatregelen genomen.

Hoewel 334 gemeenten meedoen, wordt er gestemd voor 333 raden. Inwoners van Weesp stemmen namelijk voor de gemeenteraad van Amsterdam, waar ze nog dit jaar bij gaan horen. In elf gemeenten wordt niet gestemd. In acht daarvan zijn vanwege herindelingen in de afgelopen jaren al raadsverkiezingen geweest. Dat zijn Eemsdelta, Boxtel, Vught en Oisterwijk (2020) en Maashorst, Land van Cuijk, Purmerend en Dijk en Waard (2021). In de gemeenten Brielle, Westvoorne en Hellevoetsluis volgt de stembusgang op een later moment. Deze gemeenten gaan per 1 januari 2023 samen.

Aan de verkiezingen doen 2871 partijen mee, waarvan er 1776 landelijk zijn en 1095 lokaal. In totaal wedijveren 54.994 kandidaten om de 8235 raadszetels. Elke zetel die de komende verkiezingen wordt bezet, heeft minstens drie gegadigden. Het aantal zetels in de gemeenteraad is afhankelijk van de hoeveelheid inwoners. Acht gemeenten hebben het hoogst mogelijke aantal plekken te verdelen in de raad, namelijk 45.

Bijna iedereen die in Nederland woont en boven de 18 jaar is, mag stemmen. Mensen mogen ook stemmen als ze uit een lidstaat van de Europese Unie komen of als ze afkomstig zijn uit een verder gelegen land en hier minimaal vijf jaar wonen. Mensen van buiten de EU die hier korter dan vijf jaar wonen, mogen dus niet stemmen. In Amstelveen komt dit het meest voor, bij een tiende van de bevolking. Ook in Wageningen en Diemen wonen verhoudingsgewijs veel mensen die geen stem mogen uitbrengen. Ook gedetineerden mogen stemmen. Dat gebeurt per volmacht, maar kan ook in persoon, als ze op de dag van stemming verlof hebben of omdat er een stemlokaal is ingericht in de gevangenis of tbs-kliniek waar ze verblijven.

Stemmen kan met een geldige stempas en een geldig identiteitsbewijs. Een identiteitsbewijs is geldig om mee te stemmen als het op 16 maart 2022 niet langer dan vijf jaar verlopen is.