Bijzondere koninklijke toespraken zijn zeldzaam

Koning Willem-Alexander houdt vrijdagavond de vierde bijzondere koninklijke toespraak sinds de Tweede Wereldoorlog. De corona crisis is dan ook uitzonderlijk.

Voor de koning is het de tweede keer dat hij Nederland op deze wijze toespreekt. Vijf jaar geleden deed hij dat ook na het neerschieten boven Oekraīne van vlucht MH17 van Malaysian Airlines. De vliegramp had "een diepe wond geslagen in onze samenleving. Het litteken daarvan zal zichtbaar en voelbaar blijven tot in lengte van dagen", zei de koning in juli 2014 na afloop van een bijeenkomst met nabestaanden van de slachtoffers. "Mensen laten elkaar niet los. Dat is vooral van belang in deze dagen, nu ons land zo op de proef wordt gesteld en zoveel landgenoten overweldigd zijn door verdriet. Dat wij elkaar vasthouden. Dat wij elkaar steunen en opvangen waar mogelijk."

Koningin Beatrix hield een korte toespraak na de aanslag bij de viering van Koninginnedag in Apeldoorn in 2009. Daarbij was de koninklijke familie zelf het doelwit. "Wij zijn sprakeloos dat zoiets vreselijks heeft kunnen gebeuren. Mijn familie, ik, maar ik denk ook allen in het land, leven van harte mee met de slachtoffers, met hun familie en vrienden en met allen die door dit ongeluk diep geraakt zijn", aldus de zwaar aangeslagen Beatrix.

De Watersnoodramp in 1953 was voor koningin Juliana aanleiding voor een radiotoespraak, in die tijd nog het gangbare medium. Op de dag van nationale rouw, een week na de overstromingen die ruim 1800 mensen het leven kostte, zei Juliana: "Landgenoten, die door de ramp getroffen zijt en gij redders en helpers in de ruimste zin, wij staan allen vol ontzag tegenover het grote leed, dat ons gehele volk trof toen een deel daarvan een week geleden werd overvallen door storm en vloed: tegenover de moed, door zovelen betoond in de nood, en tegenover de verschrikking doorstaan door hen, die van ons heengingen, en door hen die bij ons bleven met het zware lot, dat zij thans dragen."

Wel is de jaarlijkse kersttoespraak van de vorst geregeld gebruikt om te reageren op actuele gebeurtenissen in de samenleving.