Burgemeesters: maak optreden tegen online rellen snel mogelijk

Burgemeesters willen de bevoegdheid krijgen om op te treden als relschoppers online oproepen om herrie te schoppen. De Tweede Kamer moet dat snel wettelijk mogelijk maken. Deze oproep doen burgemeesters Sharon Dijksma (Utrecht), Sjoerd Potters (De Bilt) en Arjen Gerritsen (Almelo) in gesprek met Kamerleden, ook namens de andere gemeenten. De burgemeesters willen de wettelijke mogelijkheid krijgen om mensen die op internet oproepen tot rellen een dwangsom op te leggen die ze moeten betalen als ze daarmee doorgaan.

Potters denkt aan een "beperkte kleine wettelijke aanpassing" aan de Gemeentewet. Wie op straat oproept om te gaan rellen, kan daarvoor een gebiedsverbod opgelegd krijgen maar wie dat online doet nog niet. Dijksma heeft dat in 2021 geprobeerd in aanloop naar een demonstratie tegen coronamaatregelen, maar is daar later op teruggefloten door de bestuursrechter.

Eerder dit jaar riepen Dijksma en veertig andere burgemeesters op tot zo'n "digitaal gebiedsverbod" in NRC. Ze hebben hun plannen inmiddels meer gedetailleerd uitgewerkt en geven tekst en uitleg aan Tweede Kamerleden, die een dergelijke wetswijziging overwegen.

Het plan heeft veel discussie losgemaakt, merken de burgemeesters. Critici zijn bezorgd dat de vrijheid van meningsuiting wordt ingeperkt als mensen riskeren dat ze een dwangsom krijgen opgelegd.

Dat is volgens Dijksma "nadrukkelijk niet" het plan. "Iedereen mag vertellen dat de gemeente Utrecht verschrikkelijk beleid voert en dat je daartegen in opstand moet komen." De grens ligt volgens de burgemeester bij het verstoren van de openbare orde. Anders gezegd: "als je oproept om de stad kort en klein te slaan". De burgemeester vindt het niet te verdedigen dat ze in zo'n geval niet mag ingrijpen omwille van de vrijheid van meningsuiting.

Raddraaiers strafrechtelijk vervolgen is geen goede manier om online oproepen tot rellen te voorkomen, zeggen de burgemeesters. Dat kan alleen achteraf en het kost bovendien veel tijd om hier bewijs voor te verzamelen. Straffen is ook niet waar burgemeesters op uit zijn, zegt burgemeester Gerritsen van Almelo. Hij haalt liever vooraf "de angel eruit" als onrust dreigt. Voor de relschopper is het veel minder ingrijpend om een gebiedsverbod opgelegd te krijgen als daarmee een strafzaak wordt voorkomen, denkt Gerritsen.

Wie het niet eens is met een online gebiedsverbod, moet daar ook tegen in beroep kunnen. "Desnoods dezelfde dag", zegt Gerritsen.