Burger klem doordat kabinet en Kamer uitvoerder 'verwaarlozen'

Nederlanders komen geregeld klem te zitten door problemen met de uitvoering van regels die het kabinet en de Kamer hebben gemaakt. Het parlement en het kabinet hebben de uitvoering en daarmee de organisaties "jarenlang verwaarloosd". De wetgever en de uitvoeringsorganisaties werken daarnaast slecht samen. Dat concludeert een commissie van Kamerleden die zich heeft gebogen over de 'loketten van de overheid', zoals de Belastingdienst en het UWV. Commissievoorzitter André Bosman overhandigde het rapport donderdag aan Kamervoorzitter Khadija Arib.

De Kamer baalt al lange tijd van problemen, en in sommige gevallen schandalen, bij uitvoeringsorganisaties. Dit zijn ook de organisaties die nu verantwoordelijk zijn voor de uitgebreide coronasteunpakketten. Veel gaat dus ook goed, benadrukt de commissie. Maar de burger stuit vaak op ingewikkelde regels, en de uitvoering is vaak onderbelicht bij het maken van deze wetten. Daarnaast hebben uitvoeringsorganisaties te maken gehad met flinke bezuinigingen, "terwijl ze niet minder taken krijgen".

"Aan de verwaarlozing van de uitvoering ligt een gebrek aan interesse bij de Kamer en kabinet ten grondslag", concludeert de commissie. Maar ook bij ministeries gaat nogal eens wat mis. Signalen worden niet opgepakt, en als dat wel het geval is "dan delen ambtenaren ze niet altijd met de Kamer, omdat de bewindspersoon erdoor in de problemen kan komen". Dat is zorgelijk, zegt commissievoorzitter Bosman. "Help de samenleving, niet de minister", adviseert hij de uitvoerders.

Daarnaast wil de commissie dat het regeerakkoord, dat nieuwe coalitiepartijen na de verkiezingen sluiten, wordt getoetst op uitvoerbaarheid. Maar ook als tussentijds blijkt dat een nieuwe wet of regeling moeilijk is uit te voeren, moeten de ambtenaren hierover aan de bel trekken. Verder vindt de commissie het belangrijk dat uitvoeringsorganisaties de ruimte krijgen en nemen om 'maatwerk' te leveren: individuele gevallen vragen soms om een andere aanpak, omdat ieders situatie nu eenmaal anders is.

De nieuwe Tweede Kamer moet zich meer richten op de uitvoerbaarheid, al is het misschien geen spannend onderwerp waar nieuwe Kamerleden zich op kunnen profileren. "Het zwaartepunt en de verantwoordelijkheid ligt wel bij de leden van de Tweede Kamer", zegt Bosman.

In de Kamer gaat veel kennis verloren omdat veel parlementariërs na een aantal jaar al vertrekken. Maar ook de 'banencarrousel' van topambtenaren zorgt ervoor dat veel ervaring snel wegvloeit bij de uitvoeringsorganisaties.