Cabaretier en schrijver Wim de Bie op 83-jarige leeftijd overleden

Cabaretier en schrijver Wim de Bie is op 83-jarige leeftijd overleden. Dat heeft de VPRO, waar hij decennialang programma's voor maakte, maandag bekendgemaakt. Hij kampte al jaren met ernstige gezondheidsproblemen. De Bie kreeg grote bekendheid als lid van het duo Van Kooten en De Bie. Samen maakten ze satirisch theater en verzorgden in de jaren 70, 80 en 90 iconische televisieprogramma’s voor de VPRO.

In de jaren 60 maakten Van Kooten en De Bie als de Klisjeemannetjes programma’s voor de radio en traden ze op in het tv-programma Hadimassa. Van 1974 tot 1998 was het duo in eigen producties regelmatig te zien op de Nederlandse televisie, onder andere in het Simplisties Verbond, Van Kooten en De Bie en Keek op de Week. Voor hun werk ontvingen Van Kooten en De Bie twee keer de Zilveren Nipkowschijf en een Ere-Nipkowschijf. Naast tv-programma’s maakten Van Kooten en De Bie tussen 1972 en 1986 de Bescheurkalender, een dagkalender met humoristische teksten en beelden.

De grappen en creaties van Van Kooten en De Bie spraken voornamelijk een intellectueel publiek aan en boden een kritische blik op de samenleving en de politiek. Het duo heeft een blijvende invloed uitgeoefend op de Nederlandse taal. Voorbeelden zijn woorden als ‘doemdenken’ uit 1980 en de tegenhanger ‘positivo’ uit 1982 en de uitdrukking ‘stoont als een garnaal’ uit 1969. Meerdere termen werden ook toegevoegd aan de Van Dale omdat zij na decennia nog steeds ingeburgerd zijn in het vaderlandse taalgebruik.

Behalve hun taalgebruik hebben ook talloze typetjes zich in het collectieve geheugen gegrift, zoals De Positivo's, de zusjes Jet en Koosje Veenendaal, moeder en zoon Frank en Carla van Putten en de gebroeders Arie en Gé Temmes. Een van hun grootste successen was De Tegenpartij, een fictieve Nederlandse populistische partij met als boegbeelden de twee 'vrije jongens' Jacobse en Van Es uit Den Haag. Zij stopten met deze persiflage nadat zij begin jaren 80 het gevoel kregen ingehaald te worden door de werkelijkheid, door de opkomst van de rechtse Centrumpartij (CP) van Hans Janmaat.

Een team van televisiekenners riep Van Kooten en De Bie in 2020 uit tot het allerbeste duo uit de Nederlandse televisiegeschiedenis. De jury beoordeelde een lijst van zestig koppels. Het belangrijkste criterium was de vraag in hoeverre zij elkaar versterkten als zij samen op televisie te zien waren.

Vanaf de jaren 80 begon De Bie met het schrijven van boeken en bracht hij, naast zijn werk met Van Kooten, enkele solo-cd’s uit. Van Kooten stopte in 1998 met het werken voor de televisie, De Bie ging nog vier jaar door met zijn eigen programma’s als Spreker: Wim de Bie, Nachtcrème en, samen met Annet Malherbe, Beetje Laat. In 2002 stapte De Bie over op de nieuwe media en begon hij met zijn eigen weblog, genaamd Bieslog. In ruim vijf jaar publiceerde hij meer dan 7000 teksten en verwierf Bieslog een groot en vast lezerspubliek.

De VPRO besloot deze teksten in 2019 te conserveren en het oude Bieslog op haar website te bewaren. Het was eigenlijk niet mogelijk om alle bijdragen online te laten staan, omdat de blog draaide op zwaar verouderde techniek. Maar de VPRO vond de ontsluiting van het digitaal erfgoed van De Bie zo belangrijk dat dit project toch werd doorgezet.