Column arts Arno Bisschop: Toont de psychiatrie ons de ‘echte’ maatschappij?

Wat is er maatschappelijk een hoop aan de hand. Al na een paar dagen werken op de crisisdienst, wil ik al meteen oproepen om iedereen in onze samenleving de kans te geven mee te kunnen doen. Want wat gaat er ongelofelijk veel schuil achter al die voordeuren waar we dagelijks langsrijden en in de hoofden van mensen die we iedere dag op straat tegenkomen.

Soms zijn dit heel verdrietige verhalen, zoals mensen die hun hele jeugd misbruikt en in elkaar geslagen zijn terwijl het een andere keer verhalen zijn van hopeloosheid van jonge mensen die verslaafd zijn en geen toekomst meer voor zichzelf zien. Er is veel meer gaande dan waar wij als zorgverleners vaak denken. Ik vind het dan ook echt onze verantwoordelijkheid om goed voor deze kwetsbare mensen te blijven zorgen.

Tijdens mijn eerste werkdag zat ik binnen een uur in de separeercel. Een jongen uit Syrië met een psychose was opgenomen. Zijn psychose ontstond toen hij hier met de boot naar toe was gevlucht. Een separeer eenheid is in zo’n moment de beste zorg. Hij was zichzelf aan het verwonden omdat hij niet snapte wat er aan de hand was. Dan moet je zo’n patiënt sederen en medicijnen toedienen. Dat zijn complexe beslissingen, ethisch én menselijk gezien. Tegen iemand zijn wil in zorg verlenen, daar hangen vraagstukken omheen. Dat is wel even wat anders dan mijn vorige liefde, de orthopedische chirurgie.

Het is me meteen duidelijk geworden dat je met werkelijk kwetsbare mensen te maken hebt in de psychiatrie. Daar gaat het niet over een versleten heup vervangen en dan succes ermee. In de psychiatrie willen mensen vaak niet eens geholpen worden. Dan moet je hun autonomie overrulen omdat het anders niet goed met ze gaat. Deze Syrische jongen werd steeds psychotischer en wordt dan niet alleen een gevaar voor zichzelf, maar ook voor anderen. Dan is een separeercel en gedwongen medicatie een doel om iemand beter te maken.

Ik zie zowel patiënten op locatie van de crisisdienst als thuis. Zo ben ik op huisbezoek geweest bij een jongen die op zijn zeventiende een roofoverval heeft gepleegd en nu opnieuw psychotisch werd. Hij heeft 6 jaar vastgezeten en doet nu zijn uiterste best om aan een baan te komen. Als hij die vindt, wordt zijn contract na een jaar niet verlengd, weet hij uit ervaring. Werkgevers willen, mede door het dreigende ‘vaste contract’ en ‘verplichte loonsverhogingen’ niet aan zo’n jongen vastzitten. Maar wat zo’n jongen juist nodig heeft, is een langdurigere arbeidsrelatie. Dat geeft hem een gevoel van vertrouwen en dat iemand echt weer voor hem gaat.

Als ik dit in een groter kader plaats, dan valt het mij direct op dat we er allemaal heel goed in zijn, ook in politiek Den Haag, om ons te richten op dingen die voor iedereen begrijpelijk en niet zo eng zijn. Het is makkelijker om het te hebben over de wachttijd voor een nieuwe heup, dan te praten over de menselijke én maatschappelijke impact van een psychose. Maar we moeten met z’n allen gaan inzien, dat alles wat we doen consequenties heeft. Ook als dat niet 1,2,3 is uit te drukken in meer ‘tastbare’ cijfers, tijden en statistieken. Als we budgetten intrekken, als er wachtlijsten zijn, als er geen plek is om mensen op te vangen en als onze behandelingstrajecten minder lang zijn, heeft dit namelijk echt consequenties.

Wat mij betreft mogen we veel meer energie, tijd en geld steken in psychiatrische patiënten, want daarbij heeft deze groep zelf echt veel baat. En ook de maatschappij als geheel. Denk aan minder overlast in de publieke ruimte, meer gezonde arbeidskrachten, minder dure crisiszorg als laatste lapmiddel en daardoor een meer inclusieve maatschappij. Waarin ook een plek voor de meer kwetsbaren onder ons is.