Comité: nog steeds grote steun onder Nederlanders voor 4 en 5 mei

Een grote meerderheid van de Nederlanders vindt het nog steeds belangrijk stil te staan bij de Nationale Dodenherdenking op 4 mei en Bevrijdingsdag een dag later. Dat meldt het Nationaal Comité 4 en 5 mei op basis van het Nationaal Vrijheidsonderzoek 2022. Van de mensen die na de Russische inval in Oekraïne deelnamen aan het onderzoek, maken ruim zes op de tien zich het meeste zorgen om oorlog.

Nederlanders vinden 4 en 5 mei met name belangrijk vanwege het saamhorigheidsgevoel en omdat zij het van wezenlijk belang vinden stil te staan bij de mensen die gestorven zijn voor de vrijheid. Ook speelt mee dat men het belangrijk vindt te beseffen "dat zoiets als de Tweede Wereldoorlog niet meer zou mogen plaatsvinden", stelt het comité.

Het draagvlak voor 4 mei is vrijwel onaangetast: 83 procent geeft aan de Nationale Herdenking (heel) belangrijk te vinden. Dat was een jaar eerder 85 procent. Voor Bevrijdingsdag is er een lichte daling te zien. Waar vorig jaar 79 procent aangaf veel waarde te hechten aan die feestdag, is dat nu 75 procent.

Het comité liet ook onderzoek doen naar de gevoelens die de vaderlandse geschiedenis oproept bij Nederlanders. Daaruit komt naar voren dat circa een op de vijf mensen "dankbaarheid en trots" voelt. "Men voelt zich dankbaar voor de bevrijding, de bevrijders en om in Nederland te mogen wonen", stelt het comité. Nederlanders zijn vaak trots dat hun 'landje' op bepaalde vlakken 'groot' was en denken dan aan bijvoorbeeld de Gouden Eeuw en de strijd tegen het water.

Een op de tien respondenten gaf aan schaamte te ervaren bij het verleden van Nederland, waarbij de koloniale tijd en het slavernijverleden vaak worden aangehaald. Hierin zien de onderzoekers "aanzienlijke verschillen" tussen bevolkingsgroepen. Nederlanders van Indonesische afkomst voelen het vaakst schaamte bij het verleden van ons land. Bij mensen van Antilliaanse of Surinaamse komaf gaat het vaker om boosheid.

Het Nationaal Vrijheidsonderzoek is een jaarlijks onderzoek naar het draagvlak voor herdenken en vieren in Nederland. Onderzoeksbureau Centerdata voerde dit onderzoek uit in opdracht van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Dit jaar deden ruim 1300 Nederlanders mee.

Overigens is 5 mei een officiële feestdag, maar geldt wel voor veel mensen dat ze een keer in de vijf jaar een vrije dag hebben. Er gaan al jaren geluiden op daar verandering in te brengen en van Bevrijdingsdag jaarlijks een vrije dag te maken. Volgens Piet Fortuin van vakbond CNV kan zo'n extra feestdag mogelijk meer opleveren dan kosten. "Mensen geven veel geld uit op zo'n feestdag, bijvoorbeeld in festivals en in de horeca. Ook kan een feestdag ontstressend werken. Belangrijk in een tijd dat werkgevers jaarlijks een paar miljard aan verzuimkosten als gevolg van stress uitgeven."