De Vries: aanpak toeslagenfraude kan niet zonder risicoselectie

Om fraude met toeslagen te kunnen aanpakken is "toch een soort risicoselectie nodig". Dat zegt staatssecretaris Aukje de Vries (Toeslagen) in een debat met de Tweede Kamer. Verschillende partijen wilden van haar weten of de Dienst Toeslagen wel over de juiste instrumenten beschikt om misbruik en fraude op te sporen.

De bewindsvrouw meldde onlangs in een Kamerbrief dat de fiscale opsporingsdienst FIOD weer onderzoek doet naar georganiseerde fraude met toeslagen vanuit Bulgarije. Er zijn meerdere tips binnengekomen over mensen die zich ten onrechte inschrijven op een Nederlands adres en toeslagen aanvragen. Daar zijn 2000 verschillende burgerservicenummers bij betrokken.

PVV-Kamerlid Edgar Mulder sprak van "Bulgarenfraude 2.0". In 2013 kwam ook al aan het licht dat bendes vanuit dat Oost-Europese land op grote schaal fraude pleegden met toeslagen. De grote publieke verontwaardiging daarover wordt vaak een centrale rol toegedicht in de ontspoorde jacht op toeslagenfraude, hoewel die eigenlijk al jaren eerder was ingezet.

Tienduizenden mensen werden slachtoffer van die fraudejacht in het schandaal rond de kinderopvangtoeslag. Zij werden vaak onevenredig hard bestraft voor kleine foutjes. Naar die situatie wil niemand terug, benadrukt De Vries. Maar doelbewuste fraude, "die wil je gewoon wel goed en effectief kunnen aanpakken", aldus de staatssecretaris.

Met acht miljoen toeslagen per jaar is het volgens De Vries nodig op voorhand risico's te kunnen voorspellen. Maar de systemen die daar eerder voor werden gebruikt, zijn uitgezet omdat ze niet voldeden aan regels voor de omgang met persoonsgegevens. Met name het gebruik van nationaliteit als risicofactor kon niet door de beugel.

Dat risicoselectie "onder een vergrootglas ligt", vindt de staatssecretaris terecht. "Maar we hebben wel selectiemethodes nodig." Ook al omdat de manier waarop het stelsel is ingericht, met voorschotten en achteraf controle of die rechtmatig zijn geweest, automatisch het risico van fraude met zich meebrengt.