Dijkgraaf zoekt bedrijven die meewerken aan innovatieve telescoop

Demissionair minister Robbert Dijkgraaf (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) zoekt bedrijven die technologie willen ontwikkelen waarmee de Einstein Telescoop kan worden gebouwd. Zijn hoop is dat Nederland, Duitsland en België hierdoor de Europese opdracht binnen kunnen halen om deze innovatieve telescoop te bouwen in het Limburgse grensgebied van de landen.

Het gaat om een telescoop die zwaartekrachtgolven moet gaan meten en die er heel anders uitziet dan de gebruikelijke telescoop waarmee naar de sterren wordt gekeken. Het is een driehoek van buizen die elk tien kilometer lang zijn en zich enkele honderden meters onder de grond bevinden. In die buizen worden laserstralen afgevuurd die worden teruggekaatst met spiegels. Wetenschappers kunnen zwaartekrachtgolven uit de ruimte opsporen door hier hele precieze metingen op te verrichten. Zo komen ze meer te weten over het heelal, zoals het geboorteproces van zwarte gaten.

Dijkgraaf hoopt bedrijven te vinden die onder meer lasers, spiegeltechnologie en trillingsvrije koelmachines kunnen ontwikkelen en testen. Daarvoor heeft de minister maandag een subsidiepot opengesteld van 12 miljoen euro, die wordt betaald uit het Nationaal Groeifonds.

In 2026 wordt besloten of het Europese project inderdaad mag worden uitgevoerd in de grensregio van Nederland, Duitsland en België. Italië werkt ook aan een voorstel om de telescoop te bouwen. De bouw moet vervolgens beginnen in 2030.

"Door nu vast te investeren in de kennis en techniek die we nodig hebben wordt ons plan sterker, en vergroten we de kans de telescoop hier te kunnen bouwen", zegt Dijkgraaf. "Ook jagen we innovaties aan, dat is goed voor de economie, werkgelegenheid en kennispositie."

Het is een grote technologische uitdaging om deze telescoop te bouwen. Er is veel hoogwaardige technologie voor nodig die nu nog niet bestaat. De omstandigheden moeten bovendien perfect zijn, om de metingen niet te verstoren. De tunnels moeten bijvoorbeeld perfect worden gegraven en de omgeving moet volledig trillingsvrij zijn. Daardoor mogen er ook geen windmolens worden gebouwd in de buurt van de Limburgse heuvels waaronder de telescoop moet komen te liggen. Dat is de nabijgelegen Duitse gemeente Aken desondanks wel van plan, tot onvrede van de provincie.