Druk op wereldleiders groeit in aanloop naar klimaattop Glasgow

De verwachtingen zijn hooggespannen, maar succes is niet gegarandeerd op de klimaattop in Glasgow die zondag begint. Wereldleiders staan voor de taak om afspraken te maken die de opwarming van de aarde beperken. Een belangrijke vraag is of het gaat lukken het meest ambitieuze klimaatdoel uit het akkoord van Parijs, een maximale opwarming van 1,5 graad ten opzichte van pre-industriële tijden, in zicht te houden.

Recente rapporten hebben de druk op de politici opgevoerd. Het wetenschappelijke klimaatpanel IPCC waarschuwde in augustus dat de opwarming nog sneller gaat dan eerder werd aangenomen. De opwarming kan alleen nog worden beperkt tot 1,5 graad als de uitstoot "onmiddellijk, snel en grootschalig" wordt verminderd.

Sinds mensen fossiele brandstoffen gebruiken is de aarde met 1,1 graad opgewarmd. Dat komt doordat bij de verbranding koolstofdioxide (CO2) en andere broeikasgassen vrijkomen. Die houden warmte vast in de atmosfeer. De CO2-concentratie is sinds de achttiende eeuw met bijna de helft toegenomen (49 procent), becijfert de Wereld Meteorologische Organisatie.

Al in de jaren dertig van deze eeuw zou 1,5 graad opwarming volgens het IPCC bereikt kunnen worden. Ook het maximum van 2 graden dat landen in Parijs afspraken wordt volgens experts ruim overschreden als meer actie uitblijft. Meer opwarming betekent meer extreem weer en droogte en een sneller stijgende zeespiegel. Bij 2 graden zullen ook alle koraalriffen afsterven, waarschuwen wetenschappers.

Om het tij te keren, streven steeds meer landen ernaar om op termijn hun uitstoot tot 0 terug te brengen. Zo wil de EU in 2050 geen CO2 meer uitstoten. China, dat de meeste broeikasgassen uitstoot, mikt op 2060. President Xi Jinping wordt overigens niet op de top verwacht, tot teleurstelling van andere landen. Ook de Russische president Vladimir Poetin is er niet bij. Beide landen sturen lagere gezanten.

Wel aanwezig is de Amerikaanse president Joe Biden, die het klimaat anders dan zijn voorganger Donald Trump een belangrijk thema vindt. Talloze andere leiders zijn maandag en dinsdag present, onder wie premier Mark Rutte. De Britse premier Boris Johnson, de gastheer, temperde maandag de verwachtingen wat. "Het zal heel moeilijk worden", zei hij tegen schoolkinderen. "Ik maak me zorgen, want het zou verkeerd kunnen gaan."

Ook de Nederlandse regering houdt rekening met de mogelijkheid dat de top "minder resultaat zal opleveren dan gehoopt", schreef staatssecretaris Dilan Yeşilgöz-Zegerius (Economische Zaken en Klimaat). Ze noemde het belangrijk om de COP26 "niet als op zichzelf staand moment te zien, maar als een belangrijk punt in een proces". Het kabinet ziet de top wel als "een belangrijk moment om te laten zien dat landen het IPCC-rapport van deze zomer serieus nemen door op korte termijn hun inspanningen te vergroten".

Andere belangrijke onderwerpen op de top zijn het uitfaseren van steenkool en het eerlijker verdelen van de rekening van klimaatverandering.