'Een lijstduwer is een nepkandidaat'

Sportmensen, voormalige bewindslieden, een huidige minister, oud-Kamerleden, musici, beroeps BN’ers. Ze hebben een ding gemeen, ze zijn lijstduwer van een politieke partij voor de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart. Als lijstduwer sta je meestal niet op een verkiesbare plaats, maar bungel je onderaan de kandidatenlijst met een te verwaarlozen kans op een zetel in de lokale gemeenteraad.

,,Nepkandidaten zijn het", zegt Joop van Holsteyn. Hij is hoogleraar politiek gedrag en kiezersonderzoek aan de Universiteit Leiden en ergert zich al jaren aan het verschijnsel lijstduwer. Hij noemt het kiezersbedrog wanneer een kandidaat eigenlijk niet gekozen wil worden en al helemaal niet in een gemeenteraad of parlement wil gaan zitten.

Als voorbeeld noemt hij Job Cohen. De oud-minister was in 2015 lijstduwer voor de PvdA bij de waterschapsverkiezingen en stond op een onverkiesbare twintigste plaats. Cohen werd met ruim 6000 voorkeurstemmen verkozen in het waterschap Amstel, Gooi en Vecht. Hij liet weten zijn zetel niet in te nemen.

,,Laat je dan niet op een kandidatenlijst zetten als je geen kandidaat wilt zijn. Het heet niet voor niets kandidatenlijst", vindt Van Holsteyn. In een opiniestuk schreef hij eerder: ,,Volksvertegenwoordiger is een voornaam ambt, waarmee niet lichtzinnig mag worden omgesprongen. Lijstduwers doen dat helaas wel. Zij zeggen op te gaan voor dat ambt, maar ze jokken."

Zijn kritiek vindt tot nu toe weinig gehoor. Een inventarisatie van het ANP voor de komende raadsverkiezingen leverde 27 bekende namen op die zich hebben opgegeven als lijstduwer. Onder hen veel politici, zoals de huidige minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Hugo de Jonge (CDA, Rotterdam), oud-minister Melanie Schultz van Haegen (VVD, Leiden), Kamerlid Pieter Omtzigt (CDA, Enschede), oud-staatssecretaris Sharon Dijksma (PvdA, Enschede) en oud-Kamerlid en voormalig PvdA-voorzitter Hans Spekman (PvdA, Utrecht).

In de categorie entertainment prijken mensen op de lijst als Annemarie Pronk, winnares van Heel Holland Bakt in 2016 (SGP/ChristenUnie, Den Haag), Hagenaar, columnist en ADO-hooligan Henk Bres (PVV, Den Haag), musicus Ernst Jansz (Progressief Akkoord/GroenLinks, Deurne) en acteur en presentator Eric Corton (GroenLinks, Amsterdam).

Sportende lijstduwers zijn onder anderen hockey-international Bob de Voogd ( Plan!, Helmond), snowboarder Dimi de Jong (CDA, Den Haag), darter Raymond van Barneveld (Groep De Mos, Den Haag) en voetballer Tom Beugelsdijk (Groep De Mos, Den Haag).