43 openbare verhoren moeten inzicht geven in 30 jaar fraudebeleid

De parlementaire enquêtecommissie die fraudebestrijding door de overheid onderzoekt, houdt de komende weken maar liefst 43 openbare verhoren. Mensen die worden opgeroepen, onder wie in elk geval demissionair premier Mark Rutte, getuigen onder ede over het beleid van de overheid en de uitvoering bij overheidsorganisaties. Dit moet inzicht geven in 30 jaar aan fraudebeleid, hoopt de commissie.

Die commissie doet al vele maanden achter gesloten deuren onderzoek naar het onderwerp. De verhoren zijn het meest zichtbare deel van het onderzoek naar "de manier waarop de overheid fraude bestrijdt en tekort is geschoten in de dienstverlening aan, en de rechtsbescherming van, burgers". Bij het onderzoek naar hoe fraudebeleid tot stand komt, wordt specifiek gekeken naar de rol van de Tweede Kamer, zei commissievoorzitter Salima Belhaj (D66).

Specifiek kijkt de commissie naar het gebruik van discriminerende risicoprofielen, het uitwisselen van informatie en gegevens van burgers tussen overheidsorganisaties en de rol van de Tweede Kamer. Bij een eerder onderzoek door een Kamercommissie naar het toeslagenschandaal, bleef de positie van de Kamer grotendeels buiten beeld. Verder is er aandacht voor het publieke en politieke debat over fraude in de afgelopen jaren. Dat begint in de jaren 90, en gaat door tot uiterlijk 2020, 2021, aldus Belhaj.

Bij de aankondiging van de eerste verhoorweek, kreeg de commissie vooral veel vragen over de samenstelling. Eerder trokken VVD en CDA zich terug uit de commissie, hoewel beide partijen nu weer een Kamerlid afvaardigen. Een deel van de Kamerleden vertrekt begin december uit de Tweede Kamer omdat ze niet meer op de lijst staan bij de komende verkiezingen. Het is de vraag of het rapport van de commissie voor die tijd gepubliceerd kan worden: eerst ging de commissie er nog vanuit dat het rapport pas volgend jaar naar buiten zou komen.

Een flink deel van het onderzoek is al gedaan, benadrukt Belhaj. Zo heeft de commissie ook al gedupeerden van de ontspoorde fraudejacht van de overheid gesproken en "in de ogen gekeken", aldus de commissievoorzitter. Dat waren veelal aangrijpende verhalen die ook het belang van het onderzoek onderstrepen volgens Belhaj. Ondanks de onrust rond de samenstelling van de commissie, voelt zij dan ook de morele verplichting om met een goed rapport te komen.

Op de eerste dag van verhoren komen direct twee gedupeerden aan het woord.