Ereveld Vol Leven brengt oorlogsslachtoffers tot leven

Elk jaar herdenken we op 4 mei de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en de vele oorlogen en vredesoperaties die volgden. Voor Nathalie Toisuta, mede-initiatiefnemer van Stichting Ereveld Vol leven, werd het tijd voor een andere manier van herdenken. “Ik herdenk graag van het verleden naar het heden, waarbij ik mij verhoud tot het leven, en niet tot de dood.”

Twee jaar geleden is Nathalie met collega Dennis Brussaard het initiatief Ereveld Vol Leven gestart, waarbij het verlies door oorlogsgeweld in beeld wordt gebracht én herdacht. Deze herdenking vindt jaarlijks plaats op Nationaal Ereveld Loenen, de enige begraafplaats in Nederland waar nog ruimte is voor nieuwe oorlogsslachtoffers. Recent is het terrein uitgebreid, wat laat zien hoeveel oorlog er nog wordt gevoerd. ”Telkens als ik naar een grafsteen kijk of moet herdenken, moet ik aan overleden mensen denken. Dit blijft bij gedachtes, waardoor ik niet in mijn hart zit. Als er echter een vrouw van 49 jaar bij een graf staat, die een vrouw van 49 jaar representeert die overleden is, doet dit veel meer met mij. Als er iemand in levende lijve bij een graf staat die je in de ogen aan kan kijken, kan je je veel meer verhouden tot de persoon die overleden is. Het wordt een man of vrouw van vlees en bloed en iemand waar veel van gehouden is. Dit raakt mensen.”

https://vimeo.com/205009518

Met Ereveld Vol Leven wordt het verlies in beeld gebracht, maar ook het verlies dat achterblijft. “We spreken veel kinderen van verzetshelden die zeggen: ‘mooi hoor, dat papa een verzetsheld was en hiervoor geëerd wordt, maar hij heeft zijn kleinkinderen nooit gezien’. Door bij alle graven op het Ereveld representanten neer te zetten, krijgen de slachtoffers een gezicht. Vaak zijn deze representanten familie van het slachtoffer, maar het zijn ook vrijwilligers, waarvan sommige scholieren. Met deze herdenking laten we zien dat het overlijden van één persoon doorwerkt tot de generaties erna. Kinderen en kleinkinderen gaan op een gegeven moment vragen stellen en willen weten wat er is gebeurd.”

Ook dit jaar vindt er weer op 1 mei een herdenking plaats in Loenen, waarbij al het oorlogsgeweld wordt herdacht door nabestaanden, scholen en publiek. “Zolang er oorlog is, zullen er mensen in Loenen begraven worden. Het zijn dus niet alleen slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, maar ook van recente internationale vredesmissies. Iedereen die door oorlogsgeweld is omgekomen, krijgt hier een plek.” Momenteel telt Ereveld Loenen 4000 graven. Op 1 mei zullen er 500 representanten aanwezig zijn, die bij een graf staan. “De families moeten het goed vinden dat er iemand achter het graf staat. Sommige representanten zijn in de negentig, maar er ligt ook een jongetje van zes. Die wordt door een jongen van elf gerepresenteerd. Bij sommige graven staat een heel gezin opgesteld, wat vaak veel vragen oproept. Wat is daar gebeurd? Daar staan ook verhalenvertellers, die de bezoekers vertellen wat het verhaal achter het graf is.”

Deze vorm van herdenken doet veel met mensen. “Met name jonge mensen voelen zich ongelofelijk geraakt, vooral als ze iemand van hun eigen leeftijd zien staan. Elk jaar komt er ook een man van 93, die zijn tweelingbroer verloren heeft toen ze 29 jaar oud waren. Onze oudste bezoeker is een vrouw van 98. Zij komt voor haar man, die op 29 jarige leeftijd is omgebracht tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zij staat dan oog in oog met haar overleden man, die dus vertolkt wordt door een representant. Dit jaar hebben we ontzettend veel aanmeldingen gehad van familieleden, die graag representant willen zijn. Voor nabestaanden kan deze manier van herdenken heel helend zijn.”

Rouw is de achterkant van de liefde, aldus Nathalie. “Je moet zelf met het verdriet leren omgaan, maar je hoeft dit niet alleen te doen. Deze dag laat zien dat er een hele gemeenschap is om samen mee te rouwen. Iedereen die hier ligt, zijn mensen zoals jij en ik. Mannen, vrouwen en kinderen die door veel mensen zijn liefgehad.”

Kan je maandag niet aanwezig zijn bij de bijzondere herdenking? Je kunt Ereveld Vol Leven terugkijken op donderdag 4 mei om 20.30 uur op RTL 4.