Europese Commissie keurt uitkoop grote stikstofuitstoters goed

Het kabinet kan beginnen met de uitkoop van boerenbedrijven die veel stikstof uitstoten. De Europese Commissie heeft met de plannen ingestemd, laat zij weten.

De uitkoopregeling is een cruciaal onderdeel van de stikstofaanpak van minister Christianne van der Wal. De commissie moest de plannen goedkeuren, omdat de lucratieve regeling zou kunnen neerkomen op verboden staatssteun aan bedrijven.

Met de uitkoop wil Van der Wal de stikstofvervuiling in kwetsbare natuurgebieden snel terugdringen. Melkveehouders, varkens-, kalver- en kippenboeren die veel stikstof uitstoten, kunnen een bedrag krijgen dat ruim boven de marktwaarde van hun bedrijf ligt als zij stoppen. Dat kan oplopen tot 120 procent van de waarde. Ook hun vergunningen en rechten en de sloop kunnen ze vergoed krijgen. Voor dat alles stelt het kabinet 975 miljoen euro beschikbaar.

Ook boeren die niet tot de grote vervuilers behoren kunnen zich laten uitkopen. De overheid kan tot 100 procent van de waarde van hun boerderij en vergunningen vergoeden. Daarvoor ligt 500 miljoen klaar.

Wie stopt moet wel beloven zijn bedrijf niet elders voort te zetten, hebben het kabinet en de commissie afgesproken. Ook al roept die eis veel weerstand op. Kiezen boeren toch voor een verhuizing of voor verduurzaming van hun bedrijf, dan vallen ze buiten deze regelingen.

De Europese staatssteunregels laten toe dat de overheid geld steekt in het opdoeken van boerenbedrijven als dat de overgang naar milieu- en klimaatvriendelijk boeren dient, oordeelt de commissie. Dat is volgens haar bij de kabinetsplannen het geval. Ze zijn noodzakelijk om natuurgebieden te helpen herstellen en helpen de klimaatdoelen dichterbij te brengen. Die voordelen wegen op tegen de mogelijke verstoring van concurrentie en handel in de EU, denkt het dagelijks bestuur van de unie.

Goede stoppersregelingen en snellere stikstofruimte voor boeren die zonder stikstofvergunning zitten zijn heel welkom, reageert boerenactiegroep Agractie. Maar boeren moeten ook kunnen kiezen voor verhuizing of verduurzaming, vindt zij. Milieuorganisatie MOB twijfelt of Nederland hierdoor van het "stikstofslot" komt. "De vraag is of er wel voldoende 'spontane' stoppers zijn."

Boerenactiegroep FDF noemt de toestemming voor de uitkoopregeling "een dooie mus". Volgens FDF betekent de regeling een "beroepsverbod voor altijd om te boeren in de hele EU", aangezien dat een voorwaarde is om gebruik te mogen maken van het aanbod. De actiegroep is ook boos dat er nog steeds geen definitie is voor het begrip piekbelaster.