Ex-commissaris: politiek verzette zich tegen geld voor Groningers

Politiek verzet tegen een voorstel om 1 miljard euro opzij te zetten voor compensatie voor het aardbevingsgebied in Groningen was "massaal, op elk punt", zegt oud-commissaris van de Koning Max van den Berg. Vanuit zowel de Tweede Kamer als het kabinet werd negatief gereageerd op de voorstellen voor een vergoeding. Ook Henk Kamp (toen minister van Economische Zaken) was "not pleased", zegt Van den Berg, die tussen 2007 en 2016 commissaris van de Koningin en later van de Koning was in Groningen.

De toenmalige coalitiepartijen VVD en PvdA verzetten zich het felst tegen zijn voorstel, aldus Van den Berg tijdens zijn verhoor door de parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen.

De voormalig commissaris deed het voorstel voor de vergoeding, later vaak aangeduid als het Miljard van Max, enige tijd na de beving in Huizinge. Volgens Van den Berg wilde toenmalig minister Kamp de compensatie "klein houden" en de verantwoordelijkheid bij de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) leggen. "En wij dachten: de Staat is toch verantwoordelijk?" Het leidde tot een "schok" in het onderlinge vertrouwen. Kamp had de "neiging om het af te schuiven, om tijd te kopen".

Van den Berg wilde ook met andere lokale en regionale bestuurders optrekken om de belangen van Groningers te behartigen. Uiteindelijk is besloten de commissie-Meijer in het leven te roepen, die aanbevelingen moest doen over de toekomst van en compensatie voor het aardbevingsgebied. Maar Kamp wilde volgens Van den Berg ook die commissie niet te groot maken. De minister "wilde helemaal niet publieke regie en verantwoordelijkheid en royaal en ruimhartig en geld", schetst de bestuurder terugblikkend. "Niets ervan. Het moest klein blijven".

De PvdA'er Van den Berg heeft verder partijgenoten in het kabinet-Rutte II aangesproken, verklaart hij. Later sprak hij ook premier Mark Rutte in het Torentje. "Ik kon hem duidelijk maken hoe ontwrichtend het hele verhaal was", zegt Van den Berg. Maar van zijn oproep aan Rutte om de regie te pakken in het Groningendossier, moest de premier niets weten. Hij wees volgens Van den Berg naar minister Kamp als verantwoordelijke minister.

Van den Berg benadrukte ook tegenover de premier dat het vertrouwen van Groningers "hollend de deur was uitgegaan", en vroeg om verlaging van de gaswinning. Tot actie leidde dat niet. "Hij hoorde het heel goed aan, en kon ook meedenken, in tegenstelling tot Kamp, die veel harder en terughoudender erin was." Maar Rutte deed er vervolgens "niets mee".