Expert: geef Kamervoorzitter meer mogelijkheden om in te grijpen

Het zou goed zijn als de voorzitter van de Tweede Kamer meer mogelijkheden krijgt om in te grijpen als Kamerleden wangedrag vertonen en het debat bewust laten ontsporen. Dat zegt politiek historicus Carla Hoetink, tevens universitair docent aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Hoetink doet al jaren onderzoek doet naar parlementaire omgangsvormen en promoveerde op het thema 'regels en rituelen in de Tweede Kamer na 1945'.

Kamervoorzitter Vera Bergkamp kondigde woensdag aan in gesprek te willen met alle Tweede Kamerfracties over "ontoelaatbare" bedreigingen. Dit gebeurde nadat Forum-Kamerlid Pepijn van Houwelingen in de plenaire zaal had gedreigd met "tribunalen". "Uw tijd komt nog wel", riep hij tegen D66'er Sjoerd Sjoerdsma. Eerder zei Gideon van Meijeren (ook FVD) dat hij "trots" is op Forum-aanhangers die intimiderende mailtjes naar andere Kamerleden sturen. Ook legt de partij steeds nadrukkelijker het verband tussen de Jodenvervolging en de corona-aanpak van het kabinet.

Het is volgens Hoetink belangrijk dat de Kamer hierover in gesprek gaat. "Dat het tijd wordt voor een meer fundamentele discussie hierover, ook in de Kamer, lijkt me wel gerechtvaardigd." Mogelijk moet er een 'tussenoplossing' worden bedacht voor de voorzitter. Die kan, "anders dan iemand vermanend toespreken en tot de orde roepen", een Kamerlid alleen het woord ontnemen.

Een vergaande stap, aldus Hoetink. "Dat is in de geschiedenis ook heel weinig gebeurd. Iemand het vrije woord ontnemen en niet zijn betoog laten vervolgen, is een best heftige ingreep." Tot 2001 had de Kamervoorzitter ook de mogelijkheid de woorden van een Kamerlid uit de verslagen van het debat (de handelingen) te laten schrappen. Hoetink denkt niet dat dat nog werkt anno 2021, maar denkt wel dat het goed zou zijn als de Kamer op zoek gaat naar een soortgelijke "tussenvorm".

Kamervoorzitters waren de afgelopen jaren sowieso terughoudender met ingrijpen dan bijvoorbeeld voor het Fortuyn-tijdperk, zegt de historica. "Je ziet al langere tijd een patroon van minder streng optreden op de toon van het debat." Het gaat daarbij niet alleen om de huidige voorzitter, Vera Bergkamp. Ook haar voorganger, Khadija Arib, was volgens Hoetink aan het begin van haar voorzitterschap minder streng.

Dat fractievoorzitters (onder wie Jesse Klaver van GroenLinks en Sigrid Kaag van D66) zich feller verzetten tegen de uitlatingen van Forum, geeft de Kamervoorzitter ook meer draagvlak om in te grijpen. "Dat is ook waar een voorzitter op let: het publieke geluid", zegt Hoetink.