Experts in aanloop naar klimaattop: het moet vooral sneller

Om de opwarming van de aarde in toom te houden, moet het tempo waarin landen klimaatbeleid maken en uitvoeren fors omhoog. Nederlandse klimaatexperts benadrukken dat in een vooruitblik op de klimaattop in Dubai, die over twee weken begint.

"Er gebeurt wel iets, maar het moet veel sneller", zegt Detlef van Vuuren, die aan diverse rapporten van VN-klimaatpanel IPCC meeschreef. "Als het blijft gaan zoals nu, dan ga je snel door het koolstofbudget heen." Met die term wordt de CO2-uitstoot bedoeld die de wereld zich nog kan veroorloven, zonder de grens van 1,5 graden opwarming te overschrijden.

"De komende jaren zien we een stabilisatie van de uitstoot rond de 40 gigaton per jaar. Het koolstofbudget voor 1,5 graden bedraagt waarschijnlijk nog 250 tot 350 gigaton", becijfert de hoogleraar van de Universiteit Utrecht. Over zes tot negen jaar is dat dus op.

Ook Heleen de Coninck, hoogleraar aan de TU Eindhoven en de Radboud Universiteit Nijmegen, is bezorgd over het tempo. "Je ziet wel dat het ambitiegat verkleint doordat landen meer beloftes doen, maar het implementatiegat wordt nauwelijks kleiner." Met andere woorden: plannen worden te weinig waargemaakt. Voor veel landen is dat ook niet gemakkelijk. "Voor ontwikkelingslanden is het nog steeds financieel aantrekkelijker om een kolencentrale te bouwen dan om hernieuwbare energie op te wekken. Het ontbreekt aan financiële prikkels." Volgens haar zijn daarom grote veranderingen in het financiële systeem nodig.

Op de zogeheten COP28 wordt ook de balans opgemaakt van de plannen die landen tot nog toe hebben gemaakt om de uitstoot te verminderen. Dat gebeurt eens in de vijf jaar. "Heel belangrijk, want het vestigt de aandacht op het tekort", zegt De Coninck, die is gespecialiseerd in internationaal klimaatbeleid.

Een belangrijk punt voor Europa is dat er meer ambitie komt om de uitstoot van fossiele brandstoffen te verlagen. Armere landen hechten juist meer belang aan het uitwerken van een op te zetten klimaatschadefonds. De Coninck noemt het daarnaast belangrijk dat afspraken worden gemaakt over energiebesparing en het verminderen van dierlijke eiwitten. Vee veroorzaakt veel methaanuitstoot en draagt zo bij aan de opwarming.

De wetenschappers zien ook lichtpuntjes. "Op het gebied van hernieuwbare energie zien we een grote kostendaling", zegt Van Vuuren. "In een deel van de westerse wereld dalen de emissies, ook China doet wel degelijk pogingen. Het is niet alleen rampspoed, maar het tempo ligt te laag."