Expo over surrealisten, vrouwen en seks

Het Centraal Museum in Utrecht opent zaterdag een tentoonstelling met vooral werk van Joop Moesman (1909-1988), volgens de kunsttempel de "enige officieel erkende Nederlandse surrealist".

Op de expo 'De tranen van Eros: Moesman, surrealisme en de seksen' wordt onder meer getoond hoe hij en andere surrealisten zich met hun "radicaal vernieuwende, erotische beeldtaal" vanaf de jaren dertig verzetten tegen wat zij zagen als de verstikkende sfeer van hun tijd. Surrealisten schilderen herkenbare zaken, maar maken in hun kunstwerken zeer ongewone, gefantaseerde combinaties.

Het museum laat onder meer de obsessie van de in Utrecht geboren Moesman met vrouwen en seks zien, aan de hand van werken als Ontmoeting, Namiddag en Zelfportret. Maar het draait niet uitsluitend om Moesman. Het Chicago Art Institute bijvoorbeeld leende het Centraal Museum La Race Blanche van René Magritte en het Museo Reina Sofia Madrid kwam over de brug met La mémoire de la femme-enfant van Salvador Dalí.

Het museum focust ook op hoe surrealisten internationaal naar vrouwen keken: "Enerzijds manifesteren de surrealisten zich als een groep revolutionairen. Anderzijds hebben ze weinig oog voor de ongelijke positie van vrouwen binnen hun eigen beweging. De vrouw wordt in hun kunstwerken op een voetstuk geplaatst, beschouwd als lustobject en behandeld als fetisj. Zelden echter wordt ze erkend als een onafhankelijk, scheppend individu."

Het Centraal Museum laat zien dat dat een enorm misverstand was en toont ook werk van vrouwelijke surrealisten. "Deze surrealisten gingen op zoek naar een nieuw 'vrouwelijk’ model waarmee ze zich konden identificeren. We zien dan ook vaak een onderzoek naar hun eigen spiegelbeeld of het aannemen van verschillende rollen."

Macht en lust is ook een thema op de tentoonstelling. "De surrealisten waren gefascineerd door het gedachtegoed van Markies de Sade (1740-1814), de Franse edelman die als 'grondlegger’ van het sadomasochisme kan worden gezien. De sadomasochistische beelden die de surrealisten maakten, kunnen als problematisch worden ervaren vanuit het huidige #MeToo-perspectief", aldus het museum.