Extra geld voor gemeenten die vrijwillig 100 asielzoekers opnemen

Gemeenten die vrijwillig vijf jaar minimaal honderd asielzoekers opnemen krijgen een extra beloning van het kabinet. Dat geld is vrij besteedbaar en komt bovenop het geld dat zij krijgen voor de opvang. Dat is een van de voorstellen in de nieuwe spreidingswet van staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel).

"Het heeft te lang geduurd", erkent Van der Burg, die drie deadlines voor de publicatie van de wet heeft gemist. Het gaat hoogstwaarschijnlijk ook niet lukken om de wet in januari in te laten gaan, zoals aanvankelijk de bedoeling was. Hij verwacht dat de wet in februari van kracht wordt.

De spreidingswet kreeg dinsdag groen licht van de VVD. Die coalitiepartij keerde zich lang tegen het dwingen van gemeenten om asielzoekers op te vangen. Na een lange fractievergadering, waarbij partijleider en premier Mark Rutte aanwezig was, ging de fractie alsnog akkoord.

Gemeenten die vrijwillig een plek inrichten en aan de criteria voldoen, krijgen een bonus van 2500 euro per twee jaar per opvangplek. Ook is er een bonusregeling waarmee provincies bonussen van 1500 euro per plek kunnen verdelen als ze helpen tekorten op te lossen.

Volgens Van der Burg wordt het met de beloningen aantrekkelijker voor gemeenten om te investeren in duurzame opvanglocaties. Volgend jaar zijn er ongeveer 55.000 opvangplekken nodig. Dat de regeling miljoenen kan kosten, deert hem niet. "Ik zou bijna zeggen: gemeentes, zorg dat ik een financieel probleem krijg. Want als ik een financieel probleem krijg, heb ik geen opvangprobleem."

Het idee is dat er iedere twee jaar in februari een raming wordt gemaakt van het aantal plekken dat nodig zal zijn. Eerst wordt gekeken hoeveel plekken er al beschikbaar zijn en hoeveel de gemeenten er vrijwillig realiseren.

Een paar weken later, op 1 mei, wordt gekeken hoeveel plekken de gemeenten en provincies extra moeten inrichten. Als er op 1 september nog geen plannen liggen waar de staatssecretaris tevreden mee is, kan hij zelf een besluit nemen over de verdeling. Van der Burg denkt dat gemeenten zich meestal aan die wettelijke opdracht zullen houden.

Na twee jaar wordt de wet geëvalueerd en na vier jaar moet een nieuw voorstel ingediend worden om alles definitief te regelen. Als dat er niet doorheen komt, blijft deze regeling van kracht.

CDA'er René Peters noemt het "goed" dat dit besluit genomen is: "Solidariteit is geen dwang." Don Ceder (ChristenUnie) zegt dat de wet "hopelijk voor rust, duidelijkheid en fatsoenlijke opvang zorgt". D66'er Anne-Marijke Podt noemt het "een belangrijke stap naar een stabiele situatie".