Geneticus: kans is klein dat stellen halfbroer en halfzus zijn

De kans dat donorkinderen zonder het te weten een relatie krijgen met een halfbroer of een halfzus, is heel klein. Het gaat om kleine aantallen nakomelingen die verwekt zijn dankzij een spermadonor. Daardoor is de kans ook klein dat zij samen een kind krijgen. Dat zegt Wendy van Zelst-Stams, klinisch geneticus aan ziekenhuis Radboudumc in Nijmegen en voorzitter van de Vereniging Klinische Genetica Nederland (VKGN). Die artsen doen onderzoek naar erfelijke aandoeningen.

Van Zelst-Stams reageert op de bekendmaking van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) dinsdag dat de administratie van zijn voormalige spermabank een rommeltje was. Van zeker tachtig kinderen is niet meer na te gaan wie hun donorvader was, doordat de registratie ontbreekt. Negen spermadonoren hadden meer biologische kinderen dan de grens van 25. Met het zaad van één van de donoren zijn zelfs ongeveer negentig kinderen verwekt.

De grens is op 25 gesteld om de kans op onbewuste inteelt zo klein mogelijk te maken. Als twee mensen dezelfde donorvader hebben, hebben ze mogelijk ook dezelfde genetische eigenschappen van hem geërfd. De kans dat ze die doorgeven aan een kind dat ze samen krijgen, is groter dan wanneer de partner niet verwant is.

Een donorvader kan bijvoorbeeld drager zijn van een erfelijke vorm van borstkanker. Van Zelst-Stams: "Hij weet dat misschien niet, omdat het bij hem niet tot uiting komt. Maar hij kan het wel doorgeven aan een donordochter." Ook problemen met het hart, de oren en de ogen kunnen erfelijk zijn.

Het vruchtbaarheidscentrum van het LUMC was van 1977 tot 2004 actief. "Donoren worden in principe niet getest op dragerschap van aandoeningen. En zeker in die periode was de mogelijkheid om op genetische aandoeningen te testen zeer beperkt, de kennis was er toen niet. Bovendien zitten de meeste donoren die sperma afstaan nog niet in de leeftijdsfase dat zulke aandoeningen tot uiting komen", zegt Van Zelst-Stams.

Van Zelst-Stams denkt dat klinieken hun zaakjes nu beter op orde hebben dan vroeger. "Er is meer controle, meer bewustzijn, meer kennis. We hebben geleerd van het verleden."

Het LUMC roept op tot een groot onderzoek naar donorbanken. De VKGN heeft daar geen mening over.