Greenpeace eist nu via rechter beter stikstofplan van kabinet

De Nederlandse staat moet het stikstofbeleid gaan verdedigen voor de rechter. Greenpeace dreigt al enige tijd met een rechtszaak als het kabinet niet snel genoeg maatregelen neemt tegen stikstofneerslag op kwetsbare natuurgebieden. Nu het landbouwakkoord is geklapt en het kabinet is gevallen zegt de organisatie "geen andere keus" meer te zien dan de zaak voorleggen aan de rechter.

Met een demissionair kabinet is de politiek lange tijd "vleugellam" geworden, zegt Greenpeace-directeur Andy Palmen. "Dat terwijl de natuur die tijd echt niet meer heeft. En dit komt bovenop de wanprestatie die het kabinet leverde voordat het viel." Concreet eist Greenpeace dat de stikstofneerslag op de meest kwetsbare natuur voor 2025 en 2030 drastisch is verminderd. Het is afhankelijk per leefgebied welke ecologische deadline daarop past: 2025 of 2030.

"Het is een uitzonderlijke stap om de staat voor de rechter te dagen", zegt advocaat Bondine Kloostra. "Maar zoals we ook hebben gezien in de Urgenda-zaak, is de gang naar de rechter de enige remedie wanneer de politiek het laat liggen." Urgenda wist via rechtszaken een klimaatdoel af te dwingen: de uitstoot van broeikasgassen moet sinds 2020 elk jaar minstens een kwart lager zijn dan in 1990.

Greenpeace betoogt dat de overheid met de huidige stikstofuitstoot "willens en wetens" de wet overtreedt. "Volgens de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn heeft de Nederlandse staat de wettelijke verplichting om te voorkomen dat de natuur verslechtert", aldus Greenpeace. De organisatie blikt terug naar 2019 toen de Raad van State een streep zette door het zogeheten Programma Aanpak Stikstof (PAS) omdat die in strijd was met de Europese natuurbeschermingswetten. Toch is er sindsdien "nauwelijks vooruitgang geboekt met het terugdringen van stikstof", stelt Greenpeace.

Eerder concludeerde een gespecialiseerde taakgroep al dat bij sommige kwetsbare natuurgebieden voor eind 2025 actie nodig is. Het gaat onder meer om oude eikenbossen en stuifzandheide. Te veel stikstof kan slecht uitpakken voor vogels, die door calciumgebrek sneller hun pootjes breken en eieren leggen met dunnere schalen. Sommige planten, zoals gras en brandnetels, gaan er harder door groeien. Andere plantensoorten worden daardoor verdrongen, wat weer nadelig is voor insecten.

Bij stikstof gaat het met name om de stikstofverbindingen ammoniak, grotendeels afkomstig uit de landbouw, en over stikstofoxiden, afkomstig van onder meer auto's en fabrieken.