Hard rapport over 'moralistische en vervreemdende' houding D66

De belofte van D66 om 'nieuw leiderschap' te tonen, leidde tot teleurstelling bij kiezers. Dat is een van de observaties in een intern rapport over de verkiezingsnederlaag van de partij. D66 moet zich anders gaan opstellen om haar eigen verhaal weer naar voren te brengen. Terwijl de partij praat over inclusie, "is D66 zelf een taal gaan spreken die veel mensen ervaren als moralistisch, vervreemdend en uitsluitend", aldus de notitie.

D66 zette te vaak een technocratische werkelijkheid tegenover populistische verhalen, concluderen de opstellers van het rapport dat zaterdag op het partijcongres zal worden besproken. Een typisch voorbeeld daarvan is de houding van de partij in de stikstofdiscussie. "Wat begon met een typisch vooruitstrevend D66-doel eindigde in diepe conflicten binnen het kabinet en de samenleving."

In dat conflict bracht die partij niet haar eigen idealen naar buiten, zoals natuurherstel en duurzame landbouw. Maar ze sprak "over jaartallen, pauzeknoppen, Europese wetgeving, rechterlijke uitspraken en bestuurlijke adviezen".

Bij discussies over financiën, corona en stikstof, slaan D66'ers soms door en slaan ze een betweterige toon aan. Door de neiging van D66 om "gelijk te halen op 'de waarheid' (zoals die van wetenschappers en rechters)", geeft de partij de kiezer geen perspectief, wat tot een gevoel van onrechtvaardigheid leidt.

Het D66-verhaal was daarnaast te onduidelijk. Een commissie moest achteraf gaan onderzoeken wat 'nieuw leiderschap' eigenlijk betekende. Met die slogan gooide voormalig partijleider Sigrid Kaag hoge ogen bij de verkiezingen van 2021. Maar vervolgens stapte de partij toch in een kabinet dat door de buitenwereld als conservatief werd ervaren. "Het impopulaire kabinet en de verbondenheid van D66 aan Rutte als premier waren niet weg te poetsen met een sterk coalitieakkoord."

De auteurs van het stuk, de directeur van het wetenschappelijk instituut van D66 en de politiek adviseur van partijleider Rob Jetten, concluderen ook dat er een "gebrek aan optreden bij interne kwesties" was. MeToo-kwesties bij D66 trokken daardoor veel aandacht.

Het progressieve verhaal moet leidend worden om de partij weer aantrekkelijker te maken voor een grote groep kiezers. Belangrijk daarbij is dat D66 scherpe keuzes maakt en bepaalt op welke onderwerpen zij zich wil profileren.