Heijnen fluit NS terug om spitsheffing, Kamer nog niet gerust

De NS moet de omstreden spitsheffing opnieuw overwegen en bovendien met alternatieven komen, zegt demissionair staatssecretaris Vivianne Heijnen (Infrastructuur). Een externe partij gaat de alternatieven van de NS beoordelen. Ook mag de NS in het vervolg alleen nieuwe tarieven invoeren met goedkeuring van het kabinet en de Tweede Kamer. En voor 2026 komt er überhaupt geen spitsheffing. Heijnen komt binnenkort met een brief waarin ze de aanscherpingen verder uitwerkt.

Heijnen komt met de maatregelen na een storm van kritiek op de plannen van de NS. Volgens het spoorbedrijf is het nodig om reizen in de spits duurder te maken, omdat treinen anders veel te vol raken. Zogeheten 'tariefdifferentiatie', verschillende prijzen voor verschillende tijdstippen, kunnen volgens Heijnen best werken. Maar dan zouden bijvoorbeeld goedkopere kaartjes op rustigere tijdstippen ook tot de mogelijkheden moeten behoren.

Toch is de Tweede Kamer er nog niet gerust op dat een duurder treinkaartje in de spits echt van tafel gaat, noch dat de Kamer het laatste woord heeft. Verschillende partijen vrezen dat duurdere kaartjes alsnog mogelijk zijn, zolang Heijnen de deur op een kier laat voor tariefdifferentiatie. SP'er Mahir Alkaya wil dat het onmogelijk wordt gemaakt in de zogeheten concessie, het contract dat het kabinet sluit met de NS. Ook Stieneke van der Graaf (ChristenUnie) heeft grote vragen hoe het recht van de Kamer op het laatste woord juridisch vorm krijgt.

NS-baas Wouter Koolmees zei maandag tijdens een bijpraatsessie in de Tweede Kamer nog steeds achter de heffing te staan, maar dat reizigers die echt in de spits moeten reizen een compensatie zouden moeten krijgen. Daarover wil de NS in gesprek met de politiek en werkgevers. Volgens Koolmees worden treinkaartjes voor de meesten juist goedkoper: door de spitsheffing kunnen prijzen buiten de piekuren met een zesde omlaag. Volgens Koolmees is het vooral een kwestie van achterstallig onderhoud: een groot deel van eerdere kostenstijgingen konden niet worden doorberekend vanwege afspraken met het kabinet in de concessie.

De huidige concessie voor de NS op het hoofdrailnet loopt eind volgend jaar af. Daarom praat de politiek nu hoe de afspraken met de NS er moeten uitzien in de periode van 2025-2033. In de huidige concessie moet de NS nog betalen, maar in de volgende krijgt het bedrijf er juist geld bij. RTL Nieuws berichtte maandag dat de NS jaarlijks 13 miljoen euro gaat krijgen, en niet langer bijna 90 miljoen moet betalen.