Helder wil betere waarborgen bij aankopen in tijden van crisis

Als de overheid in de toekomst weer onder hoge druk grootschalig moet inkopen, moeten er betere waarborgen van kracht zijn om te voorkomen dat de politiek zich daar te veel mee kan bemoeien. Dat zei minister Conny Helder (Langdurige Zorg) in het Kamerdebat over de mondkapjesdeal die het ministerie van Volksgezondheid sloot met Sywert van Lienden. Die politieke druk om beschermingsmiddelen te kopen was aan het begin van de coronacrisis groot, zei de bewindsvrouw. "Kopen kopen kopen, was het devies."

VWS sloot in april 2020 de inmiddels omstreden mondkapjesdeal van 100 miljoen euro met het Relief Goods Alliance (RGA) van Van Lienden en zijn twee zakenpartners. Die deal bleek, later, geen goede. De kwaliteit van de door RGA geleverde mondkapjes was slecht en de drie mannen hebben er zo'n 30 miljoen euro winst op gemaakt.

Helder vergoelijkt deels de gesloten deal. "Er was in het begin van de coronacrisis veel onzekerheid over de beschikbaarheid van persoonlijke beschermingsmiddelen. De missie was om zoveel mogelijk in te kopen." De verantwoordelijke bewindspersonen van destijds - Hugo de Jonge en Martin van Rijn - hebben volgens Helder ook die druk gevoeld. Niet in de laatste plaats omdat Van Lienden zich vocaal roerde. Via Twitter en op televisie uitte hij diverse keren kritiek op het inkoopbeleid van VWS en beweerde snel veel mondkapjes te kunnen leveren.

Het Landelijk Consortium Hulpmiddelen (LCH), dat de inkoop van persoonlijke beschermingsmiddelen voor VWS regelde, zag een deal met RGA echter niet zitten. Ambtenaren van VWS hebben dat negatieve advies overruled en LCH gedwongen bij RGA mondkapjes te kopen, erkende Helder. "Met de kennis van nu hou ik een ongemakkelijk gevoel over aan de deal." Daarom moet voortaan vooraf duidelijk worden vastgelegd wie verantwoordelijk is voor de inkoop, ook in tijden van crisis.

De oppositie blijft ervan overtuigd dat Hugo de Jonge de deal heeft doorgedrukt, onder meer om van de kritiek van Van Lienden af te zijn.

VVD, D66 en ChristenUnie spreken weliswaar van een slechte en lelijke deal, maar vinden niet dat Helder hieruit politieke consequenties moet trekken. Voor het CDA is het duidelijk dat de CDA-minister geen kwalijke rol heeft gespeeld.

Het debat wordt na het kerstreces voortgezet. De Kamer wil eerst schriftelijke antwoorden van Helder ontvangen op de vele vragen die in het ruim tien uur durende debat onbeantwoord zijn gebleven.