Hoe acceptabel is misleidende anti-abortusfolder?

Elk huishouden in Nederland krijgt in november de inmiddels omstreden abortusfolder in de brievenbus, dit in het kader van de Week van het Leven (11-16 november). Hierin wordt gesuggereerd dat moeders hun kind onder druk of dwang laten weghalen. De abortuskliniek in Amsterdam ziet zelden een vrouw die onder druk wordt gezet. Hebben we hier met verkapte propaganda te maken van platform Week van het Leven, de politieke partijen SGP en ChristenUnie die deze folder openlijk steunen, en de activistische groepering Schreeuw om Leven, wiens doelstelling het is om een einde te maken aan abortus?

De folder lijkt onschuldig, zo op het eerste gezicht, gericht op moeders en het verdriet wat er achter een abortus schuilgaat. Maar de feiten kloppen niet. Op de website van Week van het Leven wordt er bedankt namens de allerkleinsten en hun moeders voor al het geld dat via een crowdfunding is gestort om deze folder mogelijk te maken. De vraag is: zijn de mensen van de Week van het Leven weleens bij een abortuskliniek geweest om onderzoek te doen of de vrouwen hier wel zo dankbaar voor zijn?

Volgens Jorien Nijland, abortus arts en medisch coördinator van de abortus kliniek in Amsterdam, is de folder best wel denigrerend naar vrouwen. “Ik heb vorige week aan wat vrouwen hier in de kliniek gevraagd wat ze ervan zouden vinden als zo’n folder er komt. Ze vragen zich af waar hun recht van meningsuiting is. Ze vinden de flyer respectloos, er wordt te veel ingegaan op de emotie van de vrouw, met name op hun schuldgevoel, en daar zitten ze niet op te wachten. Maar ook: waar is mijn zelfbeslissingsrecht? Wie ben jij om voor mij zo’n beslissing te nemen?”

Nijland vindt het niet zo netjes om een vrouw die abortus wil, en die zelf hierover een beslissing neemt, hierin te sturen en op haar gevoel in te spelen. Hoe vaak ziet zij vrouwen in de kliniek die onder dwang een abortus ondergaan? “Wij spreken elke vrouw één op één die hier komt. Tijdens dit gesprek vragen wij of dit haar eigen keuze is of dat er iemand anders is die dit voor haar doet. Het gebeurt een enkele keer dat een vrouw het niet wil en dan schakelen we de instanties in. Maar het komt vrijwel niet voor. Wij zijn geschoold om de non-verbale communicatie op te pikken bij vrouwen en ik denk dat we dit goed kunnen.”

Ze vraagt zich af of de mensen die deze folder maken weleens de binnenkant van een abortuskliniek hebben gezien. “Er wordt een beeld geschetst dat niet waar is. Ik vind het heel ernstig dat er een groep Nederlanders is die hier geld voor over heeft. Hoe goed zijn zij op de hoogte over dit thema? Hebben ze weleens gesproken met een vrouw die een abortus heeft gehad en of ze wel onder druk wordt gezet? En op welke manier wordt er dan vanuit zo’n organisatie weer druk op mensen gezet om daar geld voor te geven? Het merendeel van de vrouwen dat hier binnenkomt heeft hun keuze allang gemaakt. De vijf dagen wachttijd voelt als een straf. Vrouwen anno 2019 zijn heel mondig en kunnen heel goed aangeven wat ze willen.”

Volgens Marije Cornelissen, directeur van UN Women Nederland, bevat de folder misinformatie. “Onder dwang? Daarover zijn geen cijfers voor handen. De SGP heeft ooit wel opgeroepen dat de reden voor abortus moeten worden vastgelegd, maar daar was geen meerderheid voor. Je kunt die claim dus niet maken. En dat vrouwen geen informatie over alternatieven krijgen, is ook nergens op gebaseerd. Alles rondom abortus in Nederland is helder vastgelegd en je hebt vijf dagen verplichte bedenktijd. Vrouwen worden gedwongen om daar goed over na te denken. Maar het meest stuitend vind ik dat mannen in het geheel niet genoemd worden.

Mannen hebben een groot aandeel in een ongewenste zwangerschap, aldus Cornelissen. “Niemand is voor abortus. Het is een medische ingreep die pijn doet met vaak emotioneel en fysieke gevolgen voor vrouwen. Geen enkele vrouw ondergaat een abortus voor haar plezier. Wij zijn voor het recht op abortus, maar niet voor abortus. Het zou niet nodig moeten zijn in een ideale wereld, waarin elke man een condoom draagt en mannen zich niet schuldig maken aan seks onder dwang en verkrachting. Maar we wonen niet in een ideale wereld.”

Door Trimbos instituut is er onderzoek gedaan naar jongeren en hun attitudes rondom seks, aldus Cornelissen. “Het blijkt dat er een dalende lijn is in condoomgebruik. Sinds 2011 zijn er geen veilig vrijen campagnes meer geweest. Nu gaat er geld naar deze belachelijke folder in plaats van een folder over veilig vrijen en de verbetering van de positie van vrouwen. Veel jonge meiden worden geslut shamed

als ze een condoom bij zich dragen. Het komt allemaal neer op vrouwenrechten en gendergelijkheid, in een wereld waarin vrouwen worden blootgesteld aan slut shaming

en seks onder dwang. Waar is de verantwoordelijkheid van mannen?”

Volgens Cornelissen hebben we hier te maken met een religieuze club mensen die weinig respect hebben voor de rechten van de vrouw en tegen abortus zijn, omdat dit hun geloof is. “Deze folder werpt ons bijna een halve eeuw terug in de tijd. Het is echt bizar dat we anno 2019 deze discussie weer moeten voeren. Maar wellicht is dit ook weer een kans om duidelijk te maken dat mannen hier een belangrijk aandeel in hebben. Zij zijn lang buiten schot gebleven als het om gendergelijkheid gaat. De metoo

beweging heeft mannen uitgedaagd na te denken over hun rol, en vrouwen weerbaarder gemaakt. Laten we samen, man en vrouw, werken aan het voorkomen van ongewenste zwangerschappen.”

Inmiddels is er volgens de website zoveel geld gedoneerd, dat er wellicht ook een landelijke advertentie campagne komt. Daarmee worden nóg meer mensen bereikt, dus ook mensen met een nee-nee sticker. Cornelissen: “Het is eeuwig zonde van de duizenden euro’s. Deze zouden nuttig besteed kunnen worden, zoals voor een pleidooi voor meer vrouwenrechten en meer verantwoordelijkheid onder mannen.”

Of de Reclame Code Commissie de folder die in november zal worden verspreid al dan niet in strijd met de Nederlandse Reclame Code (NRC) acht, kunnen zij niet zeggen. De Commissie geeft pas een oordeel als daar een klacht over wordt ingediend. Er is in Nederland vanwege de vrijheid van meningsuiting geen voorafgaand toezicht op de inhoud van ideële reclame-uitingen. Als individu hebben we meer impact dan we denken. En wat doet de media: gaan zij de betaalde advertentie plaatsen?”