Hoger onderwijs vreest achteruitgang, uitval en meer ongelijkheid

Universiteiten en hogescholen zijn bang dat meer studenten hun opleiding niet afmaken als het nieuwe kabinet fors bezuinigt op hoger onderwijs en onderzoek en een langstudeerboete invoert. Ze vrezen dat de kwaliteit achteruitgaat en niet alle jongeren nog dezelfde kansen krijgen om te studeren. De aangekondigde maatregelen kunnen volgens de instellingen ook personeelstekorten in belangrijke sectoren verergeren.

Een rondgang van het ANP maakt duidelijk dat in het hoger onderwijs grote weerstand is tegen de plannen. De coalitie wil honderden miljoenen euro's per jaar bezuinigen op de sector. "Een hele generatie zal erdoor geraakt worden, er dreigt een grote negatieve economische impact en de kansenongelijkheid zal groeien", verwoordt de Haagse Hogeschool de bezwaren. Koepelorganisatie Universiteiten van Nederland (UNL) vindt dat de coalitie "de toekomst van jongeren in ons land op het spel zet".

De 'langstudeerboete' die PVV, VVD, NSC en BBB willen invoeren, krijgt ook forse kritiek. "Onverwacht, onaangenaam en ondoordacht", noemt de Hogeschool Rotterdam het plan. "Deze maatregel legt nog meer studiedruk op onze studenten en zal toekomstige studenten afschrikken en onnodig laten uitvallen", stelt Avans Hogeschool.

Instellingen bereiden zich intern voor op bezuinigingen, al hopen ze dat die van tafel gaan. De Rijksuniversiteit Groningen en Hogeschool Inholland nemen in principe geen mensen van buiten meer aan, vacatures worden vooral intern ingevuld. "Ingrijpen zal noodzakelijk zijn", klinkt het ook bij de Radboud Universiteit Nijmegen. De Hogeschool van Amsterdam (HvA) kijkt "heel kritisch welke vacatures ingevuld moeten worden" en verlengt tijdelijke contracten "veelal niet".

Volgens de HvA moet het nieuwe kabinet zich houden aan afspraken voor de lange termijn die het vertrekkende kabinet met de sector heeft gemaakt. "De regering kan niet zomaar de gemaakte afspraken ongedaan maken. Desnoods laten we dit juridisch toetsen."

Hbo's vrezen ook voor de toekomst van hun praktijkgerichte onderzoek. Universiteiten zijn onder meer verbolgen over een bezuiniging van ruim 1 miljard euro op het fonds voor onderzoek en wetenschap en het afschaffen van sectorplannen (215 miljoen euro per jaar) die tot hogere kwaliteit moesten leiden.

"De geplande bezuinigingen bedreigen het voortbestaan van essentiële opleidingen, faculteiten en universiteiten", stellen wetenschappers van de Universiteit Leiden, met instemming van hun bestuur. Zij voeren al dagelijks actie. Tijdens 'lunch talks' gaan ze in op de vraag: "Wat verliest Nederland als dit onderzoek verdwijnt?"