IND kan werk nauwelijks nog aan en wil fundamentele veranderingen

De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) kan het werk nauwelijks nog aan en pleit daarom voor "fundamenteel andere keuzes in het migratiebeleid". In een rapport over de stand van zaken waarschuwt de dienst dat die "tegen zijn grenzen aanloopt". Niet alleen het aantal asielaanvragen stijgt, maar ook het aantal aanvragen van kenniswerkers, arbeidsmigranten en internationale studenten die in Nederland willen verblijven. Daar komt nog bij dat het beleid "steeds ingewikkelder wordt" en dat wetgeving de dienst verplicht tot contactmomenten die in de praktijk helemaal geen nut hebben.

Directeur-generaal van de IND Rhodia Maas schetst dat haar dienst in een "onmogelijke spagaat" verkeert. Omdat de beslissingen van de dienst een grote impact hebben, wil de dienst "de tijd kunnen nemen om te luisteren naar het persoonlijke verhaal van aanvragers". Tegelijkertijd staan medewerkers onder druk om aanvragen snel af te handelen.

Het kabinet verwacht dit jaar ruim 70.000 asielzoekers. De capaciteit om al die aanvragen af te handelen schiet tekort. De IND moet steeds vaker dwangsommen betalen, omdat besluiten te lang duren. "Er is geen sprake van onwil bij de IND, maar er is te weinig capaciteit om het toenemend aantal aanvragen binnen de wettelijke termijn af te handelen", schrijft Maas.

"En het is pijnlijk om vast te stellen dat hier voorlopig geen verandering in komt", voegt de topambtenaar eraan toe. Volgens de IND is daarom dringend een nieuwe kijk nodig op "hoe het migratiebeleid beheersbaar en uitvoerbaar blijft".

Om te beginnen wil de dienst afspraken voor de langere termijn maken met het ministerie van Justitie en Veiligheid. Nu wordt jaarlijks vastgesteld hoeveel aanvragen de IND moet afhandelen. Dat is "veel te kort om een stabiele organisatie op in te richten", klinkt het. "Voor een stevige basis moeten we minimaal vijf jaar vooruit kunnen kijken."

Ook regels zitten soms in de weg. Zo stellen rechters steeds hogere eisen aan de onderbouwing van afwijzingen. Ook zijn er volgens de IND "te veel contactmomenten die vanuit wet- en regelgeving noodzakelijk zijn, maar die voor de IND én de aanvrager overbodig zijn". Een ander probleem is de zogeheten nareisprocedure. Als een asielaanvraag is ingewilligd, mogen ouders en kinderen van een statushouder ook naar Nederland komen. Als daar volwassen kinderen bij zijn, laten die soms ook weer hun eigen partner en kinderen overkomen. "De nareisprocedure is hier niet voor bedoeld", zegt de IND daarover.