Innovatie boeren moet betaalbaar zijn zonder grotere veestapel

Boeren moeten kunnen investeren in innovatie, zonder dat ze die investering moeten terugverdienen door uitbreiding van hun veestapel. Nu koppelen veel melkveehouders investeringen in bijvoorbeeld emissiearme melkveestallen aan schaalvergroting. "Dat is logisch, omdat ze anders de financiering niet rond krijgen, maar ik vind dit echt een systeemfout", zegt minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof).

Boeren moeten wat haar betreft een dusdanig inkomen hebben, zodat zij investeringen kunnen doen zonder dat schaalvergroting (meer vee) nodig is, vindt de minister. In de plannen die het kabinet nu maakt om boeren perspectief te bieden, "moeten we daar goed naar kijken", zei Van der Wal. Het kabinet wil dat de stikstofuitstoot per 2030 met 50 procent is gehalveerd ten opzichte van 2019.

Naast reductie van de veestapel, kijkt het kabinet nadrukkelijk naar innovatieve oplossingen, zoals emissiearme stallen om dit doel te bereiken. Het is echter onzeker of die in de praktijk doen wat ze beloven. Die zekerheid is volgens Europese natuurbeschermingsregels een harde voorwaarde bij het verlenen van natuurvergunningen, stelde de Raad van State deze week in een aantal uitspraken. Daarom zette de hoogste rechter een streep door de uitbreiding van een aantal melkveehouderijen, zich realiserend dat "hierdoor de vergunningverlening in de melkveesector nog verder wordt bemoeilijkt." Maar omdat Nederland zich heeft gecommitteerd aan de Europese natuurbeschermingsregels, moet hiernaar worden gehandeld, benadrukte de hoogste rechter.

Inmiddels afgegeven vergunningen voor uitbreiding van de veestapel - omdat er een emissiearme stal is - zijn onherroepelijk, zegt Van der Wal. Bij nog lopende vergunningprocedures moeten boeren zelf de afweging maken of ze die willen doorzetten. "Het gaat om hele grote investeringen." Er zijn volgens de bewindsvrouw heel veel overwegingen die nu meespelen, zoals het gebied waar de boer zijn bedrijf heeft, en ook of daar al specifieke plannen voor zijn.

Ze waarschuwt boeren voor desinvesteringen, nu in ieder geval twee typen emissiearme stallen meer stikstof uitstoten dan de fabrikant zegt. Boeren moeten zeker weten dat de emissiereductie ook echt kan worden ingeboekt en dat ook de gestelde doelen voor water en klimaat worden behaald, benadrukt Van der Wal.

Ondanks het oordeel over emissiearme stallen die meer uitstoten dan beloofd, is de minister ervan overtuigd dat er "heel veel ruimte blijft voor innovatie, ook in de aanpak van het stikstofdossier."