Inspectie: schietongeval bij Defensie-oefening was te voorkomen

Het schietongeval waarbij een militair begin 2021 ernstig gewond raakte op kamp Marmal in het Afghaanse Mazar-e-Sharif, was "niet onafwendbaar", concludeert de Inspectie Veiligheid Defensie na een reconstructie van het incident. De Inspectie ziet "aanwijzingen voor een gebrekkig functionerend veiligheidsbewustzijn" binnen de eenheid en constateert dat onveilige situaties niet gemeld zijn. Ook volgde niet iedereen alle individuele veiligheidsvoorschriften.

Door een "samenloop van omstandigheden" raakten oefenpatronen vermengd met scherpe patronen, waarna een landmachtmilitair een collega per abuis in zijn arm schoot. Het slachtoffer raakte hierbij ernstig gewond aan zijn onderarm en is blijvend invalide.

De verantwoordelijke bevelhebber, de compagniecommandant, heeft het risico dat 'blanks' (oefenpatronen die trainingsscenario's realistischer maken) vermengd raakten met scherpe munitie, niet meegenomen in de risicoanalyse. Daar zijn dus ook geen maatregelen op genomen. Uit de reconstructie blijkt dat er op verschillende momenten extra checks uitgevoerd hadden moeten worden. De scherpe patronen kwamen onbedoeld op de achterbank van een van de voertuigen op het oefenterrein terecht. De uiteindelijke schutter verruilde zijn bijna lege patroonmagazijn met een magazijn dat niet met oefenpatronen maar scherpe munitie was gevuld.

Volgens de Inspectie ontbrak op dat moment een specialist die "de verantwoordelijke commandant had moeten ondersteunen met kennis, inzichten en advies op het gebied van veiligheid en risicobeheersing". Er was ook onvoldoende toezicht en ondersteuning vanuit Den Haag door de directie Operaties, die eenheden ondersteunt bij oefeningen.

De Inspectie "pleit niet voor een reeks maatregelen en regels, want die zijn er al". Wel moet er meer tijd en aandacht worden besteed aan risico's. De Inspectie bracht ook een ander rapport uit, naar aanleiding van de val van een militair uit een infanteriegevechtsvoertuig bij het uitvoeren van herstelmaatregelen. De Inspectie kon bij dit incident uit 2019 niet vaststellen hoe het heeft kunnen gebeuren. Wel moet de eenheid hiervan leren door risico's altijd opnieuw in kaart te brengen als een situatie veranderd. Daarmee kan de kans op risico's beter zo klein mogelijk worden gehouden.

Defensie neemt de aanbevelingen van beide Inspectierapporten over. "Wij betreuren dat deze ongevallen hebben plaatsgevonden en leven mee met de slachtoffers", schrijven minister Kajsa Ollongren en staatssecretaris Christophe van der Maat in een brief aan de Kamer.