Journalist Corien van Zweden: "Er is geen ander lichaamsdeel dat zoveel rollen heeft als de borst"

Journalist Corien van Zweden kreeg vier jaar geleden voor de tweede keer borstkanker. Er was geen keuze, haar linkerborst moest eraf. Toen de arts haar dit slechte nieuws vertelde, zei zij vervolgens dat ze meteen een borstreconstructie kon laten doen. Dit werd voor haar de aanleiding om een boek over borsten te schrijven. “Terwijl mijn leven in gevaar was, gingen we het hebben over het cosmetische herstel van mijn borst. Toen dacht ik: er is iets met borsten.”

Er is geen ander lichaamsdeel dat zoveel rollen heeft als de borst, aldus Corien. Voor haar onlangs verschenen boek , ‘Borsten. De levensloop van een intiem lichaamsdeel’, heeft ze verschillende vrouwen geïnterviewd over en onderzoek gedaan naar de borsten. “Het verbaasde mij dat er nog niet zo’n boek was over een ongelofelijk bijzonder en gevoelig lichaamsdeel.” Het boek is opgedeeld in drie delen, namelijk groei, bloei en verval. Zo hebben de borsten ook drie rollen, namelijk van verleidster, voedster en vernietigster.

“Als we borsten krijgen, zijn we vooral bezig met hoe ze eruitzien, of we ze mooi vinden en of ze groot of klein zijn. En natuurlijk ook of we er plezier aan gaan beleven met seks.” De rol van de borst verandert als je een kind krijgt, namelijk in die van voedster. “Dan draait het bij de borsten opeens vooral om borstvoeding. Zo heb ik dat ook ervaren met mijn twee dochters, die ik beide lange tijd borstvoeding heb gegeven. Je borsten zijn dan een soort melkfabriekjes. Vroeger, toen flesvoeding nog niet bestond, had je je borsten nodig om je kind in leven te houden. Dan krijg je een andere relatie met dit lichaamsdeel. In het normale leven haal je niet je borsten tevoorschijn in een café, maar met een baby doe je dit wel.”

In het tweede deel staat een aantal schokkende verhalen, aldus Corien. “Zo ben ik te weten gekomen dat er veel gifstoffen in moedermelk zitten, doordat we in een vervuild milieu leven. Die gifstoffen komen in de moedermelk terecht. Wat ik niet wist, is dat de World Health Organisation vrouwen wereldwijd adviseert om twee jaar borstvoeding te geven. Dat is heel lang. In Noorwegen, het land waar het meest en het langst borstvoeding wordt gegeven, hebben ze overwogen om het advies van tenminste een jaar borstvoeding geven terug te schroeven naar negen maanden, vanwege de impact van de vervuiling. Dat is hier niet in het nieuws geweest.”

Het derde deel gaat over het verval, bijvoorbeeld in het geval dat een borst weg moet. Dan vindt er weer een rolwisseling plaats. “Het gaat dan niet meer om mooi of om melk produceren, maar dat je leven in gevaar is en, in mijn geval, je borst eraf moet. In Nederlandse ziekenhuizen wordt meestal directe borstreconstructie aangeboden, wat op verschillende manieren kan. We gaan meteen een nieuwe borst maken, als een soort van pleister, maar wel een pleister met gigantische consequenties. Wat zegt dit over hoe we naar het lichaam kijken? Daarbij hebben ziekenhuizen baat bij het doen van reconstructies, omdat ze een pluspuntje geven in de beoordeling van de kwaliteit van ziekenhuizen.

“Je zou zeggen dat als je te horen krijgt dat je borst eraf moet, dat je het allereerst over de ziekte gaat hebben. Niet dus. Ik heb toen gezegd dat ik niet weet of ik dat wil, zo’n reconstructie. Dit was voor mijn gevoel buiten het protocol. Je moet sterk in je schoenen staan om dit te zeggen. Voor mij voelde een reconstructie niet als een goede beslissing. Ik had het fijner gevonden als er eerst wat rust was en dat er gepraat wordt over het feit dat je borst eraf moet. Vervolgens kan je het hebben over eventuele mogelijkheden voor een borstreconstructie.”

Corien is nu aan een kant plat, maar het is wel haar eigen huid en er zit nog gevoel op haar borstkas. “Dat vind ik een groot goed. Borstimplantaten zijn enorm in het nieuws. Daar ging mijn opiniestuk in de Volkskrant ook over. Die hebben risico’s waarover nagedacht moet worden. Ik draag sinds vier jaar een uitwendige prothese in mijn beha. Dat is ook geen pretje, maar ik heb er geen last van. Ik trek elke avond mijn borst uit. Het went, maar ik vind het niet mooi.”

Er wordt vaak gezegd dat je vrouwelijkheid in je borsten zou zitten. Is dat ook zo? “Voor mij niet. Tuurlijk word je er minder mooi van als er een borst af is, maar ik voel me nog steeds net zozeer vrouw als voor mijn borstkanker. Voor mij is de borst niet zomaar een lichaamsdeel. Ze heeft heel veel betekenissen en verbindingen met vrouwelijkheid. Ik heb voormalig porno-actrice Bobbi Eden geïnterviewd. Zij heeft twee keer een borstvergroting gehad en heeft reusachtige borsten. Zij vertelt in het boek dat voor haar vrouwelijkheid niet in een tiet zit.”

Wat Corien door het schrijven van haar boek is opgevallen, is dat we altijd bezig zijn met hoe borsten eruitzien. “Het hele aspect van het voelen komt weinig aan de orde. Als je borsten laat vergroten, heb je minder gevoel in je borsten. Grotere borsten zou de seks verbeteren, maar het verbetert niet op het gebied van voelen. We gaan ver in het zien en gezien worden van onze borsten en we zijn in een maakbare wereld beland. Die tendens naar maakbaarheid en perfectie slaat misschien wel door. Ik heb twee dochters, die zijn 19 en 21. In hun wereld ligt er nog meer nadruk op uiterlijkeden, nog meer dan toen ik zo oud was.”