Kabinet overvallen door stikstofbrief EU, geschrokken van inhoud

Het kabinet is deze week overvallen door de brief van Eurocommissaris Virginijus Sinkevičius, waarin hij waarschuwt dat het stikstofbeleid eerder steviger moet dan dat het een tandje minder kan. Zowel natuur- en stikstofminister Christianne van der Wal als haar landbouwcollega Piet Adema liet vrijdag optekenen "geschrokken" te zijn, niet alleen van het lekken van de brief maar ook van de toon en inhoud.

Sinkevičius stelt in de brief dat de stikstofneerslag in álle kwetsbare natuurgebieden in 2030 zover moet zijn verminderd, dat de natuur er niet meer achteruitgaat. Het kabinet streeft ernaar dit in driekwart van de natuurgebieden voor elkaar te krijgen. Ook bij andere cruciale elementen uit de stikstofaanpak, zoals de legalisering van de zogeheten PAS-melders, lijkt de Eurocommissaris kritische kanttekeningen te plaatsen. Die boeren zitten juridisch klem, nadat de rechter in 2019 oordeelde dat zij toch niet zonder vergunning stikstof mogen uitstoten. Van der Wal zegt de onrust die dit bij boeren geeft te begrijpen en baalt er dan ook van dat de brief op straat is komen te liggen.

Zij waagde zich nog niet aan een nadere duiding van de brief, maar Adema las er wel degelijk in dat Brussel de Nederlandse aanpak mogelijk niet ver genoeg vindt gaan. Laat staan dat er ruimte zou zijn om wat gas terug te nemen als reactie op de reusachtige winst bij de Provinciale Statenverkiezingen van de BoerBurgerBeweging, die verzet tegen het stikstofbeleid centraal zette in haar succesvolle campagne.

In de ministerraad is vrijdag volgens Van der Wal niet gesproken over de brief uit Brussel of over het stikstofbeleid. Stikstof is wel een van de thema's waarover tegelijkertijd gesproken werd in een apart overleg waarin andere bewindslieden van de vier coalitiepartijen proberen een antwoord te formuleren op de verkiezingsuitslag. De betrokken vakministers zaten daar dus niet bij. Er wordt gewerkt aan een Kamerbrief, is alles wat Van der Wal daarover kwijt wilde.

De brief van Sinkevičius kwam bovendien op een gevoelig moment, vlak voordat de top van het kabinet zich zou buigen over de uitslag van de provinciale verkiezingen. Volgens Van der Wal betrof het een reactie op een eerdere brief waarin zij de stikstofaanpak van het kabinet uit de doeken had gedaan. Zij zei ook niet te weten waarom dat antwoord uitgerekend deze week werd gestuurd. "Ik heb geen invloed op het moment dat ik post ontvang."